06.10.2024

Prawa pasażera lotniczego w czasie pandemii COVID-19

Wstęp

Wirus SARS-CoV-2, wykryty w chińskim mieście Wuhan w grudniu 2019 r., został w dniu 11 marca 2020 r. zakwalifikowany przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) jako pandemia[1]. Następstwem tej pandemii było m.in. zaprzestanie wykonywania przez przewoźników lotniczych planowych operacji lotniczych, pomimo iż niejednokrotnie na loty te były już dokonane rezerwacje pasażerskie. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawić zasady udzielenia pomocy oraz wypłaty odszkodowania pasażerom, którzy z uwagi na zagrożenie epidemiczne nie odbyli podróży zgodnie z posiadaną rezerwacją, a także zasady dochodzenia roszczeń związanych z zaniechaniem udzielenia im tych świadczeń.
 
[1] Oświadczenie dra Tedroasa Adhanoma Ghebreyesusa – Dyrektora Generalnego WHO z 19 marca 2020 r. https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020 (dostęp: 23.03.2020).

Zawieszenie terminów procesowych w postępowaniu administracyjnym w czasie epidemii – perspektywa organu administracji

Wprowadzenie

Ogólne przepisy o postępowaniu administracyjnym, czyli ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego[1] (dalej: „k.p.a.”), nie przewidują szczególnych rozwiązań na wypadek stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego. Jednakże w obliczu zagrożenia prawidłowego sposobu działania administracji, a także znaczących utrudnień dla obywateli w związku z wystąpieniem epidemii COVID-19, ustawodawca postanowił wprowadzić takie szczególne rozwiązania na mocy ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych[2] (dalej: „specustawa”). Szczególne zasady w odniesieniu do postępowania administracyjnego w okresie epidemii COViD-19 wprowadził art. 15zzs specustawy, który wszedł w życie 31 marca 2020 r.[3], przy czym wydaje się, że jego skutki prawne rozciągały się również na okres od 14 marca 2020 r. 
 
[1] Dz. U. z 2020 r. poz. 256, ze zm.
[2] Dz. U. z 2020 r. poz. 374, ze zm.
[3] Przepis ten został dodany do specustawy na mocy art. 1 pkt 14 ustawy z dnia 31.03.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 568).

Sytuacja dłużnika w upadłości konsumenckiej w kontekście zmian ustawy – Prawo upadłościowe od 24 marca 2020 r.

Wstęp

Prawo upadłościowe było wielokrotnie zmieniane. Ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r.[1] została znowelizowana ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (dalej: „pr.up.n.”) poprzez wprowadzenie postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (dalej: „upadłość konsumencka”). Zmianą objęty został art. 1 pr.up.n. oraz dodano do części trzeciej tytuł V „Postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej”.
 
[1] Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2008 r. poz. 1572).

Zastępstwo procesowe przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Wstęp
Podjęcie problematyki zastępstwa procesowego przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE” albo „Trybunał”) uzasadnia okoliczność niewpisywania się regulacji obowiązujących w postępowaniach ze skarg bezpośrednich prowadzonych przed tą instytucją w powszechne wyobrażenia co do tego zagadnienia. Innymi słowy, podobieństwa w tym zakresie pomiędzy prawem unijnym a polskim są dość ograniczone
[1], gdyż regulacje obowiązujące w postępowaniach ze skarg bezpośrednich[2] prowadzonych przed TSUE różnią się znacznie od rozumienia zastępstwa procesowego w prawie polskim. I choć prawo UE odsyła w tym zakresie co do zasady do uregulowań prawa krajowego, to jednak z uwzględnieniem tak znacznych odrębności, że niejednokrotnie staje się to przyczyną poważnych problemów, z którymi borykają się strony postępowania przed Trybunałem, włącznie z ograniczeniem ich prawa do sądu (w przypadku zakwalifikowania skargi jako niedopuszczalnej).
 
[1] W celu uproszczenia wywodu posługuję się określeniem Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), bez wskazywania zmian w jego nazewnictwie, co obecnie ma już tylko walor historyczny, jako instytucji obejmującej Trybunał Sprawiedliwości (TS) oraz Sąd UE (poprzednio – Sąd Pierwszej Instancji, SPI).
[2] Postępowania prejudycjalne co do zasady toczą się w oparciu o przepisy proceduralne określonego prawa krajowego.
 

Zasada dobrego sąsiedztwa

Wprowadzenie
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie problematyki związanej ze stosowaniem, w ramach postępowania dotyczącego ustalania warunków zabudowy i zasad zagospodarowania terenu, tzw. zasady dobrego sąsiedztwa, rozumianej jako konieczność dostosowania nowej inwestycji do zabudowy zastanej na danym obszarze, w szczególności do cech i parametrów o charakterze urbanistycznym oraz architektonicznym
[1]. Zasada ta, jest wywodzona z treści art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym[2] (dalej: „u.p.z.p.”), w którym to przepisie ustawodawca określił szereg przesłanek, jakie muszą zostać spełnione, aby inwestor mógł otrzymać decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu (dalej także: „Decyzja WZ”).
 
[1] Por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: „NSA”) z 17 kwietnia 2018 r., II OSK 2627/17, LEX nr 2505289.
[2] Dz. U. z 2020 r. poz. 293.

Sprzedaż udziałów lub akcji w spółce posiadającej nieruchomość rolną

Wstęp
Obrót nieruchomościami rolnymi w naszym kraju podlega reglamentacji prawnej w ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego[1] (dalej: „u.k.u.r.”). Zasady tej reglamentacji uległy istotnemu zaostrzeniu od dnia 30 kwietnia 2016 r. w związku z upływem 10-letniego okresu przejściowego po wejściu Polski do Unii Europejskiej i zasadniczo pełnym – bez dyskryminacji narodowościowej – otwarciem się na inwestycje podmiotów unijnych w polskim rolnictwie[2].

Aby uszczelnić system kontroli prawnej nad obrotem gruntami rolnymi w Polsce, rozszerzono uprawnienia organów państwowych na przypadki nabywania udziałów i akcji w spółkach posiadających takie grunty. Zmienia się wówczas w sposób pośredni kontrola właścicielska nad nieruchomościami rolnymi. W art. 3a ust. 1 u.k.u.r. przyznano Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa (dalej: „KOWR”) prawo pierwokupu sprzedawanych udziałów (akcji) w spółce kapitałowej, a w art. 4 ust. 6 u.k.u.r. prawo ich nabycia (wykupu), gdy zmiana udziałowca (akcjonariusza) następuje na innej podstawie prawnej niż umowa sprzedaży (np. darowizna). Z kolei w art. 3b ust. 1 u.k.u.r. KOWR uzyskał prawo nabycia nieruchomości rolnej należącej do handlowej spółki osobowej, gdy doszło do zmiany kręgu wspólników tej spółki.
 

[1] Dz. U. z 2019 r. poz. 1362, ze zm.
[2] Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 869).

Polskie regulacje w zakresie schematów podatkowych

Wprowadzenie

1 stycznia 2019 r. weszła w życie ustawa z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw[1] (dalej: ,,ustawa zmieniająca”). Jedną ze zmian zawartych w tej obszernej nowelizacji prawa podatkowego jest dodanie w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa[2] (dalej: „Ordynacja podatkowa”) w dziale III przepisów art. 86a-86o, tj. nowego rozdziału 11a „Informacje o schematach podatkowych”. W ten sposób ustawa zmieniająca dokonała częściowej transpozycji dyrektywy Rady (UE) 2018/822 z dnia 25 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych (dalej: ,,dyrektywa MDR”). Konsekwencją zmian w przepisach Ordynacji podatkowej dotyczących schematów podatkowych jest wejście do języka prawniczego określenia „MDR” stanowiącego skrót sformułowania z języka angielskiego „Mandatory Disclosure Rules”.
 


[1] Dz. U. z 2018 r. poz. 2193.

[2] Dz. U. z 2019 r. poz. 900, ze zm.

Koszty uzyskania przychodu z tytułu prowadzenia bloga internetowego

Wstęp

Przedmiotem opracowania jest odpowiedź na pytanie, czy wydatki poniesione przez przedsiębiorcę na prowadzenie działalności gospodarczej w formie bloga mieszczą się w kategorii kosztów uzyskania przychodów. Te ostatnie w świetle art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych[1] (dalej: „u.p.d.o.f.”) są kosztami poniesionymi w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 tej ustawy.

Na tak postawione pytanie – wbrew poglądom organów podatkowych, które odmawiają uznania takich wydatków za koszty uzyskania przychodów – należy odpowiedzieć twierdząco.


1 Dz. U. z 2019 r. poz. 1387, ze zm.

Zmiany w prawie zamówień publicznych na skutek uchwalenia nowej ustawy

Wprowadzenie

W dniu 1 stycznia 2021 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych[1] (dalej: „Nowe Pzp”). Warto zatem prześledzić najistotniejsze zmiany, jakie Nowe Pzp wprowadza w stosunku do obecnego stanu prawnego. Punktem odniesienia jest aktualnie obowiązująca ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych[2] (dalej: „ustawa Pzp”), uzasadnienie projektu Nowego Pzp z dnia 21 czerwca 2019 r. (dalej: „Uzasadnienie projektu”) oraz dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE[3] (dalej: „Dyrektywa klasyczna”).


[1] Dz. U. z 2019 r., poz. 2019.

[2] Dz. U. z 2019 r., poz. 1843, ze zm.

[3] Dz. Urz. UE L 94 z 28.03.2014, s. 65, ze zm.

Propozycje reformy sądownictwa administracyjnego

Wprowadzenie

Pomysł przygotowania założeń reformy systemu sądownictwa administracyjnego powstał wśród radców prawnych będących członkami Społecznej Komisji Kodyfikacyjnej (dalej: „Komisja”). Idea powołania Komisji zrodziła się podczas I Kongresu Prawników Polskich, który odbył się w Katowicach w maju 2017 roku. Komisja stanowi wspólną inicjatywę Krajowej Izby Radców Prawnych, Naczelnej Rady Adwokackiej oraz Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”. Do zadań Komisji należy opracowywanie założeń oraz projektów zmian aktów prawnych dotyczących ustroju wymiaru sprawiedliwości, jak i procedur sądowych. W skład Komisji wchodzi obecnie 16 członków – przedstawicieli środowiska sędziowskiego, adwokackiego i 6 radców prawnych. Do prac Komisji są również zapraszani przedstawiciele zawodów prawniczych, którzy pracują następnie w zespołach problemowych.

Od 3 grudnia 2017 r., kiedy to zainaugurowano działalność Komisji, do końca 2019 r. odbyła ona szesnaście posiedzeń; odbyło się również kilkanaście spotkań członków Komisji z ekspertami w trakcie przygotowywania projektów lub założeń do projektów aktów normatywnych. Członkowie Komisji pracowali także w trybie obiegowym, wymieniając się poglądami i propozycjami w trakcie tworzenia tych projektów. Projekty i założenia przyjęte przez Komisję zostały upublicznione na jej stronie internetowej: http://www.komisjakodyfikacyjna.pl/materialy/.

Egzekwowanie praw z decyzji administracyjnej przez adresata decyzji

Wprowadzenie
Decyzja administracyjna, jako akt administracyjny o charakterze władczym, może nieść za sobą nałożenie na stronę zarówno obowiązków określonego typu (pozytywnych, statuujących obowiązek działania albo negatywnych, statuujących obowiązek zaniechania działania), jak i może przynosić stronie postępowania określone uprawnienia. Decyzja administracyjna rozstrzyga sprawę co do istoty w całości albo w części, a więc w sposób wiążący i trwały ustanawia, zmienia lub znosi stosunki administracyjne. Jest uważana za przejaw woli
państwa reprezentowanego przez organ administracji publicznej, wyrażonej w stosunku do strony postępowania administracyjnego. Podstawą prawną decyzji administracyjnej są przepisy o charakterze powszechnie obowiązującym[1].
Każda decyzja administracyjna kreuje określony stan prawny. W przypadku, gdy nakłada ona zobowiązania na adresata, organ dba o to, aby zobowiązanie takie zostało przez stronę postępowania administracyjnego, do której jest skierowane, wykonane dobrowolnie albo przy pomocy środków przymusu prawnego w postaci wszczęcia postępowania egzekucyjnego w administracji. Niniejsze opracowanie ma na celu zwięźle przedstawić podstawowe zasady egzekwowania praw z decyzji administracyjnej przez jej adresata.
 

[1] R. Kędziora, Ogólne postępowanie administracyjne, Warszawa 2008, s. 249.

O członkostwie w spółdzielni mieszkaniowej osób posiadających ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w dniu 9

Niniejszy artykuł jest głosem w dyskusji nad tym, czy konsekwencją wejścia w życie w dniu 9 września 2017 r. ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo spółdzielcze[1] (dalej: „ustawa z 2017 r.”) było wygaśnięcie z mocy prawa członkostwa w spółdzielniach mieszkaniowych osób posiadających ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Wątpliwości dotyczą ponad pół miliona osób w całej Polsce, które w przeszłości uzyskały przydział spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w budynku położonym na gruncie, do którego spółdzielni mieszkaniowej nie przysługuje prawo własności albo prawo użytkowania wieczystego, a więc które to osoby posiadały w dniu wejścia w życie ustawy z 2017 r. ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Wątpliwości te przekładają się na zgodność z prawem uchwał organów spółdzielni mieszkaniowych podjętych z udziałem tych osób. Według autorów niniejszego artykułu osoby te pozostały członkami spółdzielni mieszkaniowych, a ustawodawca nie pominął tych osób w przepisach ustawy z 2017 r., w związku z czym miały one prawo głosować nad uchwałami podejmowanymi przez organy spółdzielni.
 

[1] Dz. U. poz. 1596.

Udział czynnika społecznego w procedurze planistycznej

Wprowadzenie
W polskim systemie prawnym możemy wyróżnić szereg aktów (opracowań) planistycznych o zróżnicowanym charakterze oraz różnej mocy obowiązywania. Niektóre z nich wprost regulują granice dopuszczalnego zagospodarowania nieruchomości i to nie tylko nieruchomości publicznych, lecz także tych będących własnością prywatną. Inne zaś mają jedynie charakter informacyjny i w sposób bezpośredni nie kształtują sytuacji prawnej jednostki. Działalność inwestycyjna jest zatem często determinowana treścią analiz, wytycznych i planów, sporządzanych w celu jej racjonalizowania. Interwencja organów administracji publicznej ma natomiast w tym zakresie za zadanie kształtować ład przestrzenny, rozumiany jako docelowy stan zagospodarowania przestrzeni, a jej istotą powinno być wskazanie takiego przeznaczenia terenu oraz warunków jego zabudowy, które zapewni zaspokajanie bieżących oraz planowanych potrzeb społecznych
[1].
Z perspektywy niniejszego artykułu istotne są akty planistyczne o charakterze normatywnym, do których należy zaliczyć przede wszystkim miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (dalej także: „MPZP”), o którym jest mowa w art. 14 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym[2] (dalej: „u.p.z.p.”). Określa on m.in. zabudowę, jaka może powstać na danym obszarze, jej wysokość, wskaźniki zagospodarowania, maksymalną i minimalną intensywność oraz minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej (por. art. 15 ust. 2 u.p.z.p.). Bardziej to obrazując, w planie miejscowym znajdziemy odpowiedź, czy na terenie gminy powstaną nowe mieszkania, biura lub galerie handlowe, a także, jakie będą ich gabaryty. Nie można oczywiście bagatelizować roli innych aktów, takich jak chociażby studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (art. 9 u.p.z.p.), planów zagospodarowania przestrzennego województwa (art. 38 u.p.z.p.) czy tzw. uchwał krajobrazowych (art. 37a u.p.z.p.) lub innych aktów uchwalanych na podstawie ustaw o charakterze administracyjnoprawnym.
 

Kary dyscyplinarne w ustawie o radcach prawnych

Wprowadzenie
Zagadnienie odpowiedzialności dyscyplinarnej radców prawnych oraz aplikantów radcowskich jest przedmiotem regulacji rozdziału 6 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych
[1] (dalej: „ustawa o r.pr.”). W rozdziale tym określono materialno-prawne podstawy tej odpowiedzialności, jak również przepisy proceduralne wyznaczające tryb i zasady prowadzenia postępowania dyscyplinarnego. Na tle przepisów wskazanego rozdziału ustawy o r.pr. pojawia się ważny i interesujący problem dotyczący tego, w jakim stopniu radcowska odpowiedzialność dyscyplinarna ma charakter autonomiczny względem przede wszystkim odpowiedzialności karnej. Z jednej strony samorządowi zawodowemu radców prawnych przysługuje autonomia (niezależność), wyrażająca się m.in. posiadaniem odrębnego sądownictwa dyscyplinarnego. Z drugiej strony nie można zaprzeczyć silnym, systemowym związkom odpowiedzialności dyscyplinarnej z szeroko pojętą odpowiedzialnością karną (represyjną). W tym zakresie podstawowe znaczenie w określeniu zasad i sposobu prowadzenia postępowania dyscyplinarnego w ramach samorządu radcowskiego ma art. 741 ustawy o r.pr., który stanowi, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie o r.pr. do postępowania dyscyplinarnego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego[2] oraz przepisy rozdziałów I-III Kodeksu karnego[3] (dalej: „k.k.”).
Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie najważniejszych kwestii wiążących się z karami dyscyplinarnymi jako elementem postępowania dyscyplinarnego prowadzonego w ramach samorządu radców prawnych[4]. Nie wyczerpując tego obszernego tematu, nacisk zostanie położony na specyfikę tych kar jako środków stosowanych wobec osób wykonujących zawód zaufania publicznego oraz na poruszony powyżej problem odpowiedniego stosowania w tym zakresie przepisów karnych, do których odsyła art. 741 ustawy o r.pr.
 

[1] Dz. U. z 2018 r. poz. 2115, ze zm.
[2] Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1987, ze zm.).
[3] Ustawa z dnia 6 czerw

Przygody Radcy Antoniego

Odwiedź także

Nasze inicjatywy