Trzynaście argumentacji prawniczych według typologii G. Tarello na przykładzie Filipik Cycerona

Filip Wyszyński

Wprowadzenie

Dokonując analizy sztuki retoryki w kontekście jej prawniczej użyteczności, należy zwrócić się w kierunku znamienitego belgijskiego filozofa prawa i logika – Chaïma Perelmana [1]. C. Perelman uchodzi za jednego z najwybitniejszych teoretyków prawniczych technik argumentacyjnych. Jego najbardziej znanym dziełem pozostała „Logika prawnicza. Nowa retoryka” z 1984 roku^[2]. Druga część tej książki jest zbiorem wielu wskazówek retorycznych, ważnych w dyskursie i zawodzie prawniczym.

[1] K. Zeidler, Nowa retoryka [w:] J. Zajadło, K. Zeidler (red.), Filozofia prawa w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa 2013, s. 187.

[2] Jak wskazuje J. Wróblewski, w tej pozycji wydawniczej analiza dyskursu prawniczego według C. Perelmana została wyłożona po razy pierwszy w sposób całościowy, przez co zajmuje ona szczególne miejsce w jego dorobku. Zob. J. Wróblewski, Logika prawnicza a teoria argumentacji Ch. Perelmana [w:] C. Perelman, Logika Prawnicza. Nowa Retoryka, tłum. T. Pajor, Warszawa 1984, s. 17.

Zastosowanie art. 31za ustawy COVID-19 w kontekście weryfikacji biegu terminu przedawnienia do nałożenia administracyjnej kary pieniężnej

Kacper Tybuszewski

Wstęp

Przedmiotem opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie, czy art. 31za ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych COVID-19 [1] (dalej: „ustawa COVID-19”) znajduje zastosowanie w kontekście weryfikacji biegu terminu przedawnienia nałożenia administracyjnej kary pieniężnej nakładanej przez Komisję Nadzoru Finansowego (dalej: „KNF” albo „Komisja”), o której mowa w art. 96 ust. 6a pkt 2 ustawy o ofercie^[2]. Chodzi o ustalenie, czy ten przepis można i należy stosować w sytuacji sankcjonowania działalności podmiotu nadzorowanego przez KNF w przypadku postępowania w sprawie nałożenia wskazanej kary pieniężnej. Bezsporne jest, że art. 31za ustawy COVID-19 przewiduje odrębne od Kodeksu postępowania administracyjnego^[3] (dalej: „k.p.a.”) terminy przedawnienia, które mają charakter materialnoprawny i uchylają możliwość ukarania określonych w tych przepisach podmiotów po upływie tych terminów.

[1] Dz. U. z 2020 r. poz. 374, ze zm.

[2] Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2080, ze zm.), dalej: „ustawa o ofercie”.

[3] Dz. U. z 2023 r. poz. 775.

Możliwość podniesienia zarzutu brak pisemnego uzasadnienia wyroku oraz jego skuteczność

Marek Turkiewicz

Wstęp

W niniejszym artykule zostanie poruszony niecodzienny przypadek procesowy, który umknął analizie ustawodawcy, a ma wpływ na zachowanie obrońcy w postępowaniu karnym i może rzutować na prawo oskarżonego do obrony. Omówiona zostanie sytuacja rzadko spotykana w praktyce orzeczniczej sądów powszechnych, w której sąd I instancji orzekając w składzie jednoosobowym, wydał wyrok (który został w konsekwencji zaskarżony przez strony postępowania), lecz sąd ten nie sporządził pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku.

Fundacja rodzinna – nowy instrument prawny w sukcesji mienia

Agnieszka Krysik

Wprowadzenie

Fundacja rodzinna w Polsce (za granicą znana jako fundacja prywatna) ma być lekarstwem na wyzwania sukcesyjne w procesach zmiany pokoleniowej, które zachodzą w naszej gospodarce. Jej głównym zadaniem jest zachowanie integralności majątku oraz rodziny, która ten majątek wypracowała i czerpie korzyści z niego i generowanych dochodów. Kształt fundacji rodzinnej zależy od jej głównego architekta, którym jest fundator.

Polski radca prawny a hiszpański abogado – odmienności co do istoty zawodu oraz jego roli w systemie prawnym

Małgorzata Grudniewska-Wierzchoń

1. Wstęp

W polskim systemie prawnym, powołującym do życia szereg zawodów prawniczych, funkcjonują obok siebie dwa zawody, między którymi różnice wraz z biegiem czasu i zmianami w ustawodawstwie znacząco się zmniejszają. Radca prawny i adwokat, choć nadal wyposażeni w odmienne atrybuty i własną historię zawodu, zbliżają się do siebie wachlarzem swoich uprawnień, co jest przede wszystkim prawidłową odpowiedzią na rozwijające się potrzeby rynku. Co do przyszłości obu zawodów – będziemy tego świadkami, jednak sięgając do obcego ustawodawstwa możemy już teraz przekonać się, jak może wyglądać ich alternatywna struktura.

Brak opodatkowania przychodu uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości nabytej w drodze spadkobrania, gdy przedwstępną umowę sprzedaży zawarł spadkodawca

Kacper Tybuszewski

Wstęp

Przedmiotem opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie, czy podatnik-spadkobierca powinien zapłacić podatek z tytułu zbycia (na skutek zawarcia umowy przyrzeczonej) nieruchomości przed upływem 5 lat od dnia jej nabycia w sytuacji, gdy umowę przedwstępną zawarł spadkodawca. Chodzi tu o sekwencję zdarzeń, w której następuje zawarcie przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości przez spadkodawcę, a następnie jej sprzedaż (w drodze umowy przyrzeczonej) przez spadkobiercę przed upływem 5 lat od jej odziedziczenia. Czy zatem w takiej sytuacji powstaje względem podatnika-spadkobiercy obowiązek podatkowy określony w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „u.p.d.o.f.”)[1]?

[1] Dz. U. z 2022 r. poz. 2647.

Konsolidacja wydawania wiążących informacji

Łukasz Kasiak

Wprowadzenie

1 lipca 2023 r. wchodzą w życie nowe regulacje dotyczące wiążących informacji stawkowych (WIS), wiążących informacji akcyzowych (WIA), wiążących informacji taryfowych (WIT) oraz wiążących informacji o pochodzeniu (WIP) (dalej: „wiążące informacje”), wprowadzone ustawą z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw [1] (dalej: „ustawa” albo „nowelizacja”).

[1] Dz. U. poz. 1059.

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 9 marca 2023 r.

Marcin Dziurda

I. Uwagi wprowadzające

1. Nowelizacje Kodeksu postępowania cywilnego [1] są w ostatnich latach tak częste, że ten fundamentalny akt prawny przestał w zasadzie spełniać funkcję kodeksu, który z założenia powinien cechować się trwałością. Niektórzy prześmiewczo zaczęli określać k.p.c. mianem dwutygodnika – nawiązując do częstotliwości dokonywanych w nim zmian. W obrazowym zaś ujęciu J. Gudowskiego kodeks dzisiaj to już nie dostojny, niemal monumentalny akt normatywny, którym zawsze był, lecz swoisty program komputerowy o otwartym kodzie źródłowym, darmowy system operacyjny przeznaczony do załatwiania spraw cywilnych, który ktoś stale „modyfikuje”, „ulepsza”, dodaje „poprawki”, „updatuje” i wprowadza nowe wersje^[2].

Trudno nawet marzyć o dawnych standardach, kiedy poddawano stanowczej krytyce próbę pierwszej nowelizacji kodeksu ledwo po 15 latach od jego wejścia w życie^[3]. Przedwojenny Kodeks postępowania cywilnego przez okres blisko 8 lat do wybuchu II wojny światowej był nowelizowany tylko czterokrotnie, czyli średnio co dwa lata. Obecny Kodeks postępowania cywilnego tylko w 2022 roku został znowelizowany 22 razy.

[1] Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 1805, ze zm.), dalej: „k.p.c.” albo „kodeks”.

[2] J. Gudowski, Kodeks postępowania cywilnego A.D. 2022. Esej o postmodernizmie, obskurantyzmie prawnym i niekompetencji, „Przegląd Sądowy” 2/2023, s. 28-29.

[3] E. Zwisłocki, Zespolenie roszczeń w postępowaniu drobiazgowem, „Przegląd Prawa i Administracji” 1913, s. 910.

Ograniczenia pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego

Tomasz Czech

Wstęp
Lichwę można ogólnie określić jako nadmierne, nieuzasadnione obciążenie dłużników-pożyczkobiorców kosztami finansowania na rzecz wierzycieli-pożyczkodawców. Na przestrzeni wieków podejmowano liczne próby ochrony prawnej dłużników przed takim obciążeniem [1]. Pierwotnie dotyczyły one przede wszystkim ograniczenia maksymalnej wysokości odsetek, czyli wynagrodzenia wierzycieli za udostępnienie kapitału obliczanego za pomocą stopy procentowej.

[1] Por. np. W. Wołodkiewicz, Uwagi na temat lichwy [w:] A. Pikulska-Robaszkiewicz (red.), Profesorowi Janowi Kodrębskiemu in memoriam, Łódź 2000.

Wyrok TSUE z 12 stycznia 2023 r. (C?356/21, J.K. przeciwko TP S.A.)
(warunki zatrudnienia i pracy, zakaz dyskryminacji ze względu na orientację seks

Tomasz Jaroszyński

1. Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczył wykładni art. 3 ust. 1 lit. a i c oraz art. 17 dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy [1] (dalej: „dyrektywa 2000/78/WE”). Wniosek przedstawiono w ramach postępowania toczącego się pomiędzy J.K. (dalej: „powód”) a Telewizją Polska S.A. (dalej: „TVP”) w przedmiocie żądania naprawienia szkody wynikającej z odmowy, motywowanej zdaniem powoda jego orientacją seksualną, przedłużenia przez tę spółkę umowy o dzieło, którą zawarła z powodem.

[1] Dz. Urz. WE L 303 z 2.12.2000, s. 16.

Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 czerwca 2021 r., I GSK 1912/18

Patrycja G. Bartosz-Burdiak

Teza wyroku: „Mimo że wydzierżawianie gruntów rolnych, czy też powierzenie wykonania prac rolnych innemu podmiotowi są prawnie dopuszczalne, to jednak muszą one być skonfrontowane z przepisami regulującymi mechanizm przyznawania płatności, które wykluczają przyznawanie płatności podmiotom, które ukrywając faktyczny sposób i zakres prowadzonej działalności, de facto nie prowadzą działalności rolniczej opartej na zasadzie swobody i konkurencyjności, a więc nie spełniają zasadniczego kryterium pozwalającego na przyznanie jakiejkolwiek pomocy nie tylko w zakresie rolnictwa”.

Cywilna czy administracyjna droga sądowa w sprawach o zapłatę dotacji oświatowej w trybie ustawy o systemie oświaty w okresie sprzed i po nowelizacji?

Kacper Tybuszewski

Wstęp

Przedmiotem opracowania jest odpowiedź na pytanie, która droga sądowa – cywilna czy administracyjna – przysługuje w sprawach o zapłatę dotacji oświatowej, o której stanowi art. 90 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty [1] (dalej: „u.s.o.”). Powyższa kwestia powstała po znowelizowaniu przywołanego przepisu w drodze ustawy z dnia 23 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (dalej: „nowelizacja”)^[2].

[1] Dz. U. 2022 r. poz. 2230, ze zm. Przepis art. 90 został uchylony przez art. 80 pkt 16 ustawy z dnia 27 października 2017 r. (Dz. U. poz. 2203) zmieniającej m.in. ustawę z dniem 1 stycznia 2018 r. Opracowanie dotyczy stanu prawnego sprzed wskazanej nowelizacji, gdy sporne było zagadnienie dopuszczalności cywilnej lub administracyjnej drogi sądowej w sprawach o zapłatę dotacji.

[2] Dz. U. z 2016 r. poz. 1010.

Zmiana warunków pracy i płacy w drodze aneksu do umowy o pracę – zarys problematyki prawnej

Maciej Ratajczak

Wstęp

Stosunek pracy, będący szczególnym stosunkiem prawnym łączącym pracownika i pracodawcę, polega na zobowiązaniu pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę w zamian za wynagrodzenie.

Przepisy o wejściu życie aktów prawa miejscowego – nieporozumienia w praktyce legislacyjnej i orzecznictwie

Włodzimierz Zając

Uwagi wstępne

Akty prawa miejscowego (dalej: „APM”) zaliczają się do wąskiego, zamkniętego katalogu źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Zwłaszcza samorządowe APM mogą mieć szeroki przedmiot regulacji. Upoważnienia do wydania aktu prawa miejscowego nie muszą spełniać wymogu szczegółowości ani zawierać wytycznych dotyczących treści aktu prawa miejscowego.

Udzielanie zamówień podobnych w trybie zamówienia z wolnej ręki

Paweł Wójcik

Wstęp

Racjonalnie zarządzający procesami zakupowymi zamawiający bardzo często starają się zabezpieczyć sobie ciągłość realizacji usług lub robót budowlanych przez przewidzenia możliwości udzielenia tzw. zamówień podobnych. Dzięki temu zapewniają sobie możliwość „domówienia” większej ilości usług lub robót budowlanych przy wykorzystaniu trybu zamówienia z wolnej ręki. Jest to szczególnie użyteczne rozwiązanie przy zamówieniach na usługi. do których dostęp nie powinien być zakłócony. Możliwość udzielenia zamówienia w trybie zamówienia z wolnej ręki może być np. doskonałym sposobem na zabezpieczenie dostępu do tych usług od czasu wyłonienia nowego wykonawcy w trybie konkurencyjnym.

Nowelizacja Kodeksu karnego z 7 lipca 2022 r. – szkic zagadnień

Mateusz Woiński

1. Geneza nowelizacji
Jednym z fundamentalnych założeń systemu prawa karnego [1] jest jego rozsądny konserwatyzm. Nie chodzi w nim tylko o to, aby odwoływać się do niego (w sferze stanowienia oraz stosowania prawa) wówczas, gdy niekarne środki prawne są niewystarczające^[2], ale aby liczba i zakres zmian były możliwie niewielkie, a wszelkie modyfikacje zostały co najmniej (skoro już prawodawca skłonny jest definitywnie porzucić myślenie o prawie karnym jako „ostatecznej instancji”, tj. ultima ratio) dobrze umotywowane.

[1] W szczególności prawa karnego materialnego, określającego zasady odpowiedzialności karnej, prawnokarne konsekwencje popełnienia przestępstwa (oraz czynu zabronionego, którego przestępność jest wyłączona z uwagi na niepoczytalność, które stanowią tzw. środki zabezpieczające) oraz katalog typów przestępstw (w szerokim zaś tego słowa znaczeniu również innych czynów karalnych – wykroczeń, a także czynów stanowiących podstawę innego rodzaju odpowiedzialności penalnej).

[2] Tę zasadę ujmuje się jako ultima ratio prawa karnego; w kontekście przedmiotu opracowania zob. opinię na temat ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 762), Opinie i ekspertyzy OE–412, Warszawa 2022, autorstwa J. Giezka, D. Gruszeckiej i K. Lipińskiego.

Sprawozdanie z konferencji pt. „20-lecie Kodeksu spółek handlowych”

Filip Wyszyński

Uwagi ogólne

7 kwietnia 2022 r. w Warszawie miała miejsce konferencja naukowo-badawcza współorganizowana przez trzy jednostki: Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, Katedrę Prawa Handlowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytut Ekonomii Politycznej, Prawa i Polityki Gospodarczej Szkoły Głównej Handlowej.

Zarząd i rada nadzorcza w spółce akcyjnej – zmiany w organizacji i funkcjonowaniu

Robert Szyszko

1. Wprowadzenie

Zmiana Kodeksu spółek handlowych [1] (dalej: „K.s.h.”), która weszła w życie 13 października 2022 r. (dalej: „Nowelizacja”), wprowadza do polskiego porządku prawnego prawo grup spółek^[2], ale także gruntownie zmienia logikę organizację i funkcjonowanie dwóch podstawowych organów spółek akcyjnych, tj. rady nadzorczej oraz zarządu^[3].

[1] Ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1467).

[2] Szerzej na temat pojęcia grupy spółek oraz wiążących poleceń zob. R. Szyszko, Grupa spółek – definicja, kierowanie się interesem grupy, wiążące polecenia, odpowiedzialność spółki dominującej (wobec wierzycieli spółki zależnej, spółki zależnej i wspólników / akcjonariuszy spółki zależnej), „Temidium” 3/2022, s. 46.

[3] Zob. A. Szumański [w:] A. Szumański, R.L. Kwaśnicki, F. Ostrowski (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz do zmian (tzw. prawo holdingowe), Warszawa 2022, s. 6, nb 2.

Ochrona tajemnicy zawodowej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym

Marzena Laskowska

Wstęp

Tajemnica zawodowa stanowi obiekt zainteresowania przedstawicieli różnych dyscyplin prawniczych i przedmiot wielu opracowań naukowych. Jest tematem, którego aktualność ma nieprzemijalny charakter, bowiem poszczególne aspekty tajemnicy zawodowej podlegają ciągłej konfrontacji z wyzwaniami otaczającej rzeczywistości.

Ważniejsze zmiany planowane w Kodeksie prac

Katarzyna Mieszkowicz

1. Wstęp

W ciągu ostatnich kilku miesięcy zainteresowanie praktyków i teoretyków prawa budzi kwestia zmian w Kodeksie pracy (dalej też: ,,k.p.”), realizujących założenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej [1] (dalej: „dyrektywa w sprawie warunków pracy w UE”) oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE^[2] (dalej: „dyrektywa work-life balance”).

[1] Dz. Urz. UE L 186 z 11.07.2019, s. 105.

[2] Dz. Urz. UE L 188 z 12.07.2019, s. 79.

«
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
»