Grupa spółek – definicja, kierowanie się interesem grupy, wiążące polecenia, odpowiedzialność spółki dominującej

Robert Szyszko

1. Wprowadzenie
Dzień 13 października 2022 r. będzie stanowić swoistą cezurę na gruncie polskiego prawa spółek. Po ponad 21 latach od wejścia w życie Kodeksu spółek handlowych [1] (dalej: „K.s.h.”) zostaje w nim wprowadzona kompleksowa^[2] (przynajmniej w założeniu) prywatnoprawna regulacja organizacji i funkcjonowania grup spółek (holdingów, koncernów). Przed tą datą w K.s.h. istniały jedynie przepisy dotyczące dominacji-zależności^[3], których funkcja sprowadzała się do uniemożliwiania obchodzenia określonych ograniczeń^[4] poprzez wykorzystywanie pozycji dominującej (m.in. art. 6 § 2, art. 15 § 2 i art. 355 § 3 K.s.h.). Innymi słowy, obowiązująca przez 21 lat regulacja K.s.h. nie zawierała jakichkolwiek ułatwień dla spółek uczestniczących w grupie, co spotkało się ze słuszną krytyką^[5].

[1] Ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1467).

[2] Czego nie należy odnosić do modelu regulacji prawa grup spółek. W ramach porządków prawnych państw europejskich istnieją bowiem dwa modele regulacji prawa grup spółek – tzw. pełny (obowiązujący m.in. w Niemczech) i tzw. ograniczony (częściowy) (np. we Włoszech). Polski ustawodawca opowiedział się za tym drugim wariantem.

[3] Zob. pkt 2: przepisy o dominacji-zależności.

[4] Dlatego też w doktrynie było sporne, czy można je określać prawem holdingowym sensu stricto – zamiast wielu zob. S. Włodyka, System Prawa Handlowego. Tom I. Prawo handlowe- część ogólna, Warszawa 2009, s 956 i nast.

[5] Zamiast wielu zob. A. Opalski, Prawo zgrupowań spółek, Warszawa 2012 s. 231 i R. Szyszko, Regulacja dominacji (zależności) zawarta w k.s.h. (cz. I), „Prawo Spółek” 6/2011, s. 24.

Wydawanie zaświadczeń przez organy administracji publicznej

Dominika Szafrańska, Tomasz Szostak

1. Wstęp

Wydawanie zaświadczeń, o których mowa w Dziale VII Kodeksu postępowania administracyjnego [1] (dalej: „K.p.a.”), stanowi istotny przejaw działania organów administracji publicznej. Są one dokumentami urzędowymi, które potwierdzają określone fakty lub stan prawny, stąd mogą być przydatne dla strony w innym postępowaniu. Zważając jednak na to, że zaświadczenia są ze swej natury aktami deklaratoryjnymi, a zatem nie skutkują bezpośrednio powstaniem praw lub obowiązków dla obywatela, niejednokrotnie zdają się one pozostawać w cieniu bardziej doniosłych przejawów działania organów, jak na przykład wydawania decyzji administracyjnych.

[1] Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735, ze zm.).

Zachowek – aspekty prawne

Aleksandra Turower

Wstęp

Polskie przepisy spadkowe przewidują jedynie dwa źródła powołania do spadku. Określenie „powołanie do spadku” oznacza tytuł, który uzasadnia wejście przez spadkobierców w ogół praw i obowiązków spadkodawcy [1]. Dziedziczyć można wyłącznie na podstawie ustawy albo na podstawie testamentu. Nie ma możliwości skutecznego powołania do dziedziczenia w drodze innych czynności prawnych. Powołanie do spadku na podstawie testamentu ma pierwszeństwo przed powołaniem do dziedziczenia wynikającym z ustawy, w konsekwencji więc w takim zakresie, w jakim dochodzi do dziedziczenia na podstawie testamentu, wyłączone zostaje dziedziczenie ustawowe^[2].

[1] J. Ciszewski, J. Knabe [w:] J. Ciszewski, Komentarz KC, 2014, s. 1561.

[2] M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom III. Komentarz. Art. 627-1088, Warszawa 2022.

Stosowanie środków ograniczających w związku z rosyjską agresją na Ukrainę - ustawa z 13.04.2022 r.

Łukasz Kasiak, Wojciech Miller

Wprowadzenie

W dniu 16 kwietnia 2022 r. weszła w życie, ogłoszona dzień wcześniej, ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego [1] (dalej: „ustawa”). Ustawa została uchwalona w wyniku rozpatrzenia rządowego projektu ustawy (druk sejmowy nr 2131, IX kadencja Sejmu). Jeszcze przed pierwszym czytaniem projektu Rada Ministrów przedłożyła do niego obszerną autopoprawkę.

[1] Dz. U. poz. 835.

Zwolnienie z podatku dochodowego dochodu ze sprzedaży nieruchomości ze spadku i przeznaczonego na spłatę kredytu mieszkaniowego

Kacper Tybuszewski

Wstęp

Przedmiotem opracowania jest odpowiedź na pytanie, czy dochód uzyskany ze sprzedaży nieruchomości nabytej przez podatnika-spadkobiercę w drodze spadku, który następnie został przeznaczony na spłatę kredytu mieszkaniowego wraz odsetkami, zaciągniętego przez spadkodawcę [1], będzie zwolniony z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych^[2] (dalej: „u.p.d.o.f.”).

[1] W miejsce którego do umowy kredytu wstąpił podatnik-spadkodawca.

[2] Dz. U. z 2021 r. poz. 1128.

Akt w sprawie sztucznej inteligencji – nowe wyzwania dla prawników

Iga Małobęcka-Szwast

Wstęp
W kwietniu 2022 roku upłynął rok odkąd Komisja Europejska opublikowała długo wyczekiwany projekt Aktu w sprawie sztucznej inteligencji (dalej: „projekt Aktu w sprawie SI” albo „projekt Aktu”)[1].

[1] Wniosek w sprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji (akt w sprawie sztucznej inteligencji) i zmieniającego niektóre akty ustawodawcze Unii (COM(2021) 206 final), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:52021PC0206.

Niedopuszczalność pytania prejudycjalnego w sprawie dotyczącej praworządności

Michalina Szpyrka

1. Kontekst faktyczny i prawny pytania prejudycjalnego w sprawie C-508/19

Postępowanie w omawianej sprawie dotyczy M.F., sędzi Sądu Rejonowego w P. W dniu 17 stycznia 2019 r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych przedstawił sędzi M.F. zarzuty dyscyplinarne związane z przewlekłością prowadzonych przez nią postępowań i opóźnieniami w sporządzaniu uzasadnień orzeczeń.

Przedawnienie nieprawidłowości w wydatkowaniu funduszy Unii Europejskiej w świetle prawa UE i orzecznictwa TS

Justyna Łacny

1. Wprowadzenie
Organy państw członkowskich prowadzą postępowania w sprawach dotyczących wydatkowania funduszy Unii Europejskiej (dalej: „UE”), w tym postępowania zwrotowe, gdy fundusze UE zostały wydatkowane w wyniku nieprawidłowości, na podstawie prawa krajowego.

Pomoc prawna konsula w praktyce

Paweł M. Nowak

Wstęp
Od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej duża grupa naszych rodaków wyjechała z kraju w poszukiwaniu lepszego życia. Znaczna część z nich zdecydowała się zostać za granicą na dłużej. Według niektórych szacunków prawie 4,5 mln Polaków wciąż żyje poza Polską ^[1]. Wyjeżdżając z Polski, osoby takie nierzadko zostawiają za sobą niezałatwione problemy prawne i spory sądowe, które ich dotyczą. Pojawia się wówczas problem, jak skutecznie wszcząć albo kontynuować postępowanie, gdy strona lub ważny w sprawie świadek przebywają za granicą i nie jest znany jego adres zamieszkania, a przesłuchanie w polskim sądzie jest niemożliwe lub znacząco przedłużyłoby całe postępowanie.

[1] https://businessinsider.com.pl/finanse/makroekonomia/na-emigracji-zyje-10-proc-polakow-w-europie-malo-kto-nas-przebija-w-tej-kategorii/j7kzxw4 (dostęp: 2.03.2022).

Rozpoznanie wniosku o uchylenie zakazu zawarcia umowy w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego

Małgorzata Głocka

Wstęp
Zgodnie z art. 577 ustawy – Prawo zamówień publicznych ^[1] (dalej: „ustawa Pzp” albo „nowa ustawa Pzp”) w przypadku wniesienia odwołania w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego zamawiający co do zasady nie może zawrzeć umowy do czasu ogłoszenia przez Krajowa Izbę Odwoławczą (dalej: „KIO” albo „Izba”) wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie odwoławcze.

[1] Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129, ze zm.).

Zarzut popełnienia przestępstwa oszustwa oraz wyłudzenia w sprawach wynikających z postępowań administracyjnych w zakresie przyznawania beneficjentom

Patrycja G. Bartosz-Burdiak

Wstęp
Każda dziedzina prawa tworzy sieć przepisów, które możemy odnaleźć zarówno w poszczególnych ustawach, jak i rozporządzeniach oraz aktach prawa miejscowego. Nie istnieje przy tym żaden dział prawa, który nie miałby wpływu na przepisy prawa z innych dziedzin. System prawny można przy tym porównać do pajęczej sieci, która poprzez poszczególne nici łączy wiele elementów. Podobnie jest z przepisami prawa administracyjnego. Jest oczywiste, że przepisy prawa administracyjnego dotykają wielu sfer życia ludzkiego, zarówno z zagadnień prawa cywilnego, prawa karnego czy też prawa rodzinnego.

Ubezwłasnowolnienie – uwarunkowania reformy archaicznej instytucji

Michał Kubalski

Wstęp
W Polsce żyje około 100 tysięcy osób ubezwłasnowolnionych. Zdecydowana większość (ok. 90%) z nich została ubezwłasnowolniona całkowicie – to znaczy została całkowicie pozbawiona zdolności do czynności prawnych. Osoby te nie mogą głosować w wyborach, nie mogą zawrzeć małżeństwa, uznać ojcostwa, sprawować władzy rodzicielskiej, nawiązać stosunku pracy, sporządzić ani odwołać testamentu. Czy faktycznie taka regulacja jest konieczna, a co najważniejsze – dobra dla osób, których dotyczy?

Nowela Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego. Wybrane zagadnienia

Łukasz Nykiel

Uwagi wstępne
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie najistotniejszych z punktu widzenia praktyki zawodowej radcy prawnego zmian zawartych w ustawie z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (dalej: „ustawa”).

Błędy w aktach notarialnych i prawne możliwości ich poprawienia

Aleksandra Turower

Wstęp

Zgodnie z art. 2 ustawy – Prawo o notariacie ^[1] (dalej: „PrNot”) notariusz działa jako osoba zaufania publicznego, a dokonywane przez niego czynności notarialne mają charakter dokumentu urzędowego. Ciąży na nim ustawowy obowiązek czuwania nad zabezpieczeniem praw i interesów stron, a także innych osób, jeśli dokonywana czynność prawna skutkowałaby wystąpieniem dla nich skutków prawnych^[2].

[1] Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1192, ze zm.).

[2] Art. 80 § 2 PrNot.

Iluzoryczne zabezpieczenie? Trwałość hipoteki przymusowej ustanowionej w sądowym postępowaniu zabezpieczającym

Tomasz Czech

Wstęp

Długotrwałość postępowania cywilnego w Polsce sprawia, że w praktyce szczególną wagę dla wierzyciela mają zabezpieczenia dochodzonego roszczenia. Jeżeli wierzyciel dochodzi roszczenia pieniężnego, może uzyskać m.in. hipotekę przymusową na nieruchomości dłużnika w sądowym postępowaniu zabezpieczającym (art. 747 pkt 2 k.p.c.^[1] w zw. z art. 110 pkt 1 u.k.w.h.^[2]). Przedmiotem obciążenia hipotecznego może być również inne prawo dłużnika do nieruchomości, np. użytkowanie wieczyste albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (zob. art. 65 ust. 2-4 u.k.w.h.).

[1] Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 1805, ze zm.).

[2] Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2019 r. poz. 2204, ze zm.).

Próba zdefiniowania oraz wykładni pojęcia „przeważająca działalność” na gruncie art. 31zo ustawy COVID-19

Kacper Tybuszewski

Wstęp
Celem opracowania jest próba zdefiniowania pojęcia „przeważająca działalność” na gruncie art. 31zo ust. 8, 10 i 12 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych ^[1] (dalej: „ustawa COVID-19”) oraz dokonanie prawidłowej wykładni tego pojęcia w kontekście uzyskania przez przedsiębiorców zwolnienia z opłacania należności z tytułu składek.

[1] Dz. U. z 2020 r. poz. 1842, ze zm.

Glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 2 lutego 2021 r., C 481/19, DB przeciwko Commissione Nazionale per le Società e la Borsa (Consob

Agnieszka Sołtys

1. Wprowadzenie
W dobie zwiększania się regulacji administracyjnych skutkujących sankcją o znacznym stopniu dolegliwości dla jednostki zabezpieczenie gwarancji procesowych w tych obszarach stało się jednym z wyzwań zarówno dla organów legislacyjnych, jak i orzeczniczych. Wyzwanie to jest tym trudniejsze, że wiąże się z potrzebą wyważania ochrony praw podstawowych jednostki z ochroną interesów publicznych, jak np. ochrona zaufania na rynkach finansowych, ochrona środowiska etc.

* Glosa stanowi skróconą wersję opracowania opublikowanego w „Europejskim Przeglądzie Sądowym” 8/2021.

Wykonywanie zarządu majątkiem dziecka przez rodziców w świetle prawa

Aleksandra Turower

Wstęp
Zgodnie z art. 101 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ^[1] (dalej: „k.r.o.”) rodzice są obowiązani sprawować zarząd majątkiem dziecka z należytą starannością. W przepisie tym ustawodawca zawęził wymagania wobec rodziców, określając je w umiarkowany sposób. Chodzi o realizację tego obowiązku przez typowych rodziców w przeciętnych warunkach społecznych. Rodzice, przy sprawowaniu władzy rodzicielskiej, nie podlegają ex lege nadzorowi sądowemu. Problem ten przedstawia się nieco inaczej, gdy chodzi o zarząd majątkiem dziecka, zarząd ten podlega bowiem kontroli z mocy samego prawa. Zasadnicze z tego punktu widzenia znaczenie ma norma art. 101 § 3 k.r.o., zgodnie z którą rodzice muszą uzyskiwać dla dokonania czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłego zarządu zezwolenie sądu opiekuńczego.

[1] Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359, ze zm.).

Zmiany w zakresie podatków dochodowych zawarte w „Polskim Ładzie”

Łukasz Kasiak

Wprowadzenie
29 października 2021 r., po rozpatrzeniu poprawek Senatu, Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (dalej: „ustawa” albo „Polski Ład”). Ustawa została podpisana przez Prezydenta RP 16 listopada i ogłoszona w Dzienniku Ustaw 23 listopada 2021 r.^[1] Regulacje zawarte w Polskim Ładzie, zaprezentowane w niniejszym artykule, wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2022 r.

Omawiana ustawa jest jedną z najobszerniejszych nowelizacji ustaw z zakresu prawa podatkowego w historii III RP. W części normatywnej projektu ustawy, liczącej 259 stron, projektodawcy zawarli nowelizacje 26 ustaw oraz przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe. Dołączone do projektu uzasadnienie liczyło 427 stron. Ustawa wprowadza szereg istotnych zmian m.in. w zakresie podatków dochodowych, dotyczących zarówno osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, jak i przedsiębiorców prowadzących działalność w różnych formach. Biorąc pod uwagę liczbę, zakres i doniosłość wprowadzanych ustawą zmian, można uznać, że regulacja ta jest największą reformą systemu podatkowego w Polsce w ciągu ostatnich 30 lat. Najistotniejsze zagadnienia dotyczące zmian w systemie podatków dochodowych zawarte w ustawie zostaną omówione poniżej.

[1] Dz. U. poz. 2105.

Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2000 r. w sprawie SK 12/99

Patrycja G. Bartosz-Burdiak

Teza wyroku: Art. 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), rozumiany w ten sposób, iż w zakresie pojęcia „sprawy cywilnej” nie mogą się mieścić roszczenia dotyczące zobowiązań pieniężnych, których źródło stanowi decyzja administracyjna, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

«
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
»