---

2. Obowiązek lojalności, obowiązek poufności oraz obowiązek należytej staranności członków organów zarządczych oraz nadzorczych

2.1. Wprowadzenie

Podstawowym elementem Nowelizacji jest usystematyzowanie i wprowadzenie nowych obowiązków członków zarządu (art. 377¹ K.s.h.) oraz rady nadzorczej (art. 387¹ K.s.h.). Będą one identyczne w odniesieniu do członków obu tych organów, obejmując:
1) obowiązek należytej staranności;
2) obowiązek lojalności;
3) obowiązek poufności (określany też mianem obowiązku zachowania poufności^[4]).
 
2.2. Znaczenie

Obowiązek należytej staranności istniał w poprzednich regulacjach (uchylony art. 483 § 2 K.s.h.^[5]). Jednak w związku z wprowadzeniem odpowiedzialności w ramach business judgement rule problematyka diligentii^[6] ulegnie zredefiniowaniu (zob. poniżej pkt 12).

Obowiązek lojalności znajduje zastosowanie w przypadku konfliktu interesów, którego doświadczać będzie członek zarządu (rady nadzorczej). Podczas pełnienia swojej funkcji w przypadku konfliktu interesów pomiędzy interesem członka zarządu (rady nadzorczej) a interesem S.A. powinien on kierować się interesem spółki.

Obowiązek poufności ma na celu podkreślenie, że nie tylko podczas wykonywania mandatu, ale także po jego ustaniu członek zarządu (rady nadzorczej, komisji rewizyjnej) powinien zachować tajemnice spółki. Problematyczne jest, czy (zwłaszcza po wygaśnięciu mandatu) możliwe będzie pociągnięcie byłego funkcjonariusza do odpowiedzialności^[7].
 
3. Kadencja zarządu S.A. – zmiany

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 369 § 1 K.s.h. członek zarządu jest powoływany na okres nie dłuższy niż pięć lat (kadencja). Kadencję oblicza się w pełnych latach obrotowych, chyba że statut spółki stanowi inaczej. Ponowne powołania tej samej osoby na członka zarządu są dopuszczalne, jednak nie wcześniej niż na rok przed upływem bieżącej kadencji. Zmiany zawarte w art. 369 § 1 zdanie drugie K.s.h. doprecyzowują, że podstawą do obliczania kadencji jest rok obrotowy, co z racji posługiwania się w poprzednim stanie pojęciem lat (bez bliższej kwantyfikacji, czy chodzi o obrotowe, czy inne) było sporne^[8]. Niezbyt precyzyjne jest w tym zakresie brzmienie końcowej części tego przepisu, dopuszczające modyfikacje w statucie zasad obliczania kadencji. Kwestia problematyczną jest możliwość skrócenia długości kadencji do niepełnego roku obrotowego. Brzmienie art. 369 § 1 zdanie trzecie K.s.h. ma charakter doprecyzowujący. Dyskusyjna jest zastępująca pierwotne brzmienie zmiana art. 369 § 1 zdanie pierwsze K.s.h., tj. „Okres sprawowania funkcji nie może być dłuższy niż 5 lat (kadencja)”, na „Członek zarządu jest powoływany na okres nie dłuższy niż pięć lat (kadencja)”. Rozwiązanie to może być interpretowane jako modyfikacja definicji kadencji, co niewątpliwie wprowadzi istotne problemy interpretacyjne^[9].
 
4. Uprawnienia i obowiązki byłych członków zarządu związane ze sporządzaniem oraz zatwierdzaniem sprawozdania finansowego

4.1. Istota zmiany

Zgodnie ze znowelizowanym art. 370 § 3 K.s.h. na byłym członku zarządu S.A. ciąży obowiązek i uprawnienie do złożenia wyjaśnień w toku sporządzania sprawozdania zarządu z działalności i sprawozdania finansowego, obejmujących okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu, oraz do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym te sprawozdania, chyba że uchwała walnego zgromadzenia stanowi inaczej (co może obejmować zarówno uchwałę walnego zgromadzenia o odwołaniu, jak też inną odrębna uchwałę w tym zakresie^[10]).
 
4.2. Znaczenie

Wskazana nowelizacja doprecyzowuje, że obowiązki ciążące na członkach zarządu będą dotyczyć wszystkich członków zarządu, niezależnie od sposobu ustania ich mandatu^[11]. W poprzednim stanie literalne brzmienie art. 370 § 3 ab initio K.s.h. wskazywało, że obowiązki te dotyczą jedynie odwołanego członka zarządu. Dodatkowo przeniesiono uprawnienie do zwolnienia członka zarządu z uczestnictwa nie na akt odwołania, ale na uchwałę walnego zgromadzenia akcjonariuszy, zatwierdzającego sprawozdanie z działalności oraz sprawozdanie finansowe.
 
5. Protokołowanie uchwał zarządu

5.1. Istota zmiany

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 376 K.s.h., w porównaniu do poprzedniego brzmienia tego przepisu, protokół z posiedzenia zarządu powinien zawierać także wzmiankę o zdaniu odrębnym zgłoszonym przez członka zarządu wraz z jego ewentualnym umotywowaniem. Modyfikacji ulega także brzmienie dotychczasowego zdania drugiego w art. 376 K.s.h. poprzez nadanie mu brzmienia „Protokół podpisuje co najmniej członek zarządu prowadzący posiedzenie lub zarządzający głosowanie, chyba że statut spółki lub regulamin zarządu stanowi inaczej”^[12].
 
5.2. Znaczenie

Wprowadzenie obowiązku zgłaszania i protokołowania zdań odrębnych jest pochodną nałożenia na członków zarządu obowiązku lojalności.

Nowością jest rozszerzenie zakresu podmiotów uprawnionych do podpisywania protokołu – czy to na poziomie regulacji statutu S.A., czy też regulaminu zarządu.
 
6. Wprowadzenie stałego obowiązku informacyjnego ciążącego na zarządzie

6.1. Stały obowiazek informacyjny zarządu – charakterystyka

Regulacja stałego obowiązku informacyjnego (art. 380¹ K.s.h.) stanowi całkowicie nowe rozwiązanie systemowe, niewystępujące do tej pory w K.s.h., którego celem jest zapewnienie radzie nadzorczej efektywnej możliwości kontroli działalności spółki^[13].

Zgodnie z treścią tej regulacji zarząd, bez dodatkowego wezwania^[14], jest obowiązany do udzielenia radzie nadzorczej informacji o^[15]:
1) uchwałach zarządu i ich przedmiocie;
2) sytuacji spółki, w tym w zakresie jej majątku, a także istotnych okolicznościach z zakresu prowadzenia spraw spółki, w szczególności w obszarze operacyjnym, inwestycyjnym, kadrowym;
3) postępach w realizacji wyznaczonych kierunków rozwoju działalności spółki, przy czym powinien wskazać na odstępstwa od wcześniej wyznaczonych kierunków, podając zarazem uzasadnienie odstępstw;
4) transakcjach oraz innych zdarzeniach lub okolicznościach, które istotnie wpływają lub mogą wpływać na sytuację majątkową spółki, w tym na rentowność S.A lub płynność S.A;
5) zmianach uprzednio udzielonych radzie nadzorczej informacji, jeżeli zmiany te istotnie wpływają lub mogą wpływać na sytuację spółki.

Statut S.A. może wyłączać albo ograniczać powyższe obowiązki informacyjne.

Należy zgodzić się z poglądem, że wymienione obowiązki zostały określone za szeroko i bardzo nieostro^[16].
 
6.2. Terminy i forma wykonywania stałych obowiazków informacyjnych

Terminy przekazywania wskazanych wyżej informacji będą następujące:
1) na każdym posiedzeniu rady nadzorczej, chyba że rada nadzorcza postanowi inaczej – w odniesieniu do uchwał zarządu i ich przedmiotu, sytuacji spółki, w tym w zakresie jej majątku, a także istotnych okolicznościach z zakresu prowadzenia spraw spółki, postępach w realizacji wyznaczonych kierunków rozwoju działalności spółki, przy czym powinien wskazać na odstępstwa od wcześniej wyznaczonych kierunków, podając zarazem uzasadnienie odstępstw;
2) niezwłocznie po wystąpieniu określonych zdarzeń lub okoliczności^[17] – w odniesieniu do transakcji oraz innych zdarzeniach lub okolicznościach, które istotnie wpływają lub mogą wpływać na sytuację majątkową spółki, a także zmian uprzednio udzielonych radzie nadzorczej informacji, jeżeli zmiany te istotnie wpływają lub mogą wpływać na sytuację spółki.

Powyższe informacje powinny być przekazywane na piśmie, z wyjątkiem sytuacji, gdy zachowanie tej formy nie jest możliwe ze względu na konieczność natychmiastowego przekazania informacji radzie nadzorczej. Dopuszczalne jest podjęcie przez radę nadzorczą uchwały o dopuszczalności przekazywania tych informacji również w innej formie.
 
7. Dodatkowe obowiązki rady nadzorczej związane ze sporządzaniem sprawozdania finansowego

7.1. Nowe obowiązki

Nowelizacja wprowadza obowiązek:

a także podtrzymuje istniejący dotychczas obowiązek:

 
7.2. Sprawozdanie rady nadzorczej – treść

Zgodnie z art. 382 § 3 pkt 3¹ K.s.h. sprawozdanie rady nadzorczej powinno zawierać^[18]:
1) wyniki ocen, sprawozdania zarządu z działalności oraz sprawozdania za ubiegły rok obrotowy oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty;
2) ocenę sytuacji spółki^[19], z uwzględnieniem:
a) adekwatności i skuteczności stosowanych w spółce systemów kontroli wewnętrznej,
b) zarządzania ryzykiem,
c) zapewniania zgodności działalności z normami lub mającymi zastosowanie praktykami oraz audytu wewnętrznego;
3) ocenę realizacji przez zarząd obowiązków w ramach tzw. stałego obowiązku informacyjnego;
4) ocenę sposobu sporządzania lub przekazywania radzie nadzorczej przez zarząd informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień, w sytuacji gdy w celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza zarządzi badanie wszystkich dokumentów spółki, dokonanie rewizji stanu majątku spółki oraz żąda od zarządu, prokurentów i osób zatrudnionych w spółce na podstawie umowy o pracę lub wykonujących na rzecz spółki w sposób regularny określone czynności na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o podobnym charakterze sporządzenia lub przekazania wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących spółki, w szczególności jej działalności lub majątku. Przedmiotem żądania mogą być również posiadane przez organ lub osobę obowiązaną informacje, sprawozdania lub wyjaśnienia dotyczące spółek zależnych oraz spółek powiązanych;
5) informację o łącznym wynagrodzeniu należnym od spółki z tytułu wszystkich badań zleconych przez radę nadzorczą w trakcie roku obrotowego doradcy rady nadzorczej.
 
7.3. Realizacja uprawnień przez radę nadzorczą

W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza może badać wszystkie dokumenty spółki, dokonywać rewizji stanu majątku spółki oraz żądać od zarządu, prokurentów i osób zatrudnionych w spółce na podstawie umowy o pracę lub wykonujących na rzecz spółki w sposób regularny określone czynności na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o podobnym charakterze sporządzenia lub przekazania wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących spółki, w szczególności jej działalności lub majątku. Przedmiotem żądania mogą być również posiadane przez organ lub osobę obowiązaną informacje, sprawozdania lub wyjaśnienia dotyczące spółek zależnych oraz spółek powiązanych^[20].

W przypadku skorzystania przez radę nadzorczą z powyższych uprawnień informacje, dokumenty, sprawozdania lub wyjaśnienia powinny być przekazywane radzie nadzorczej niezwłocznie, nie później niż w terminie 2 tygodni od dnia zgłoszenia żądania do organu lub osoby obowiązanej. Możliwe jest określenie w żądaniu dłuższego terminu.

Z realizacją powyższych obowiązków skorelowany jest brak możliwości ograniczania przez zarząd członkom rady nadzorczej dostępu do żądanych przez nich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień.
 
7.4. Szczególne obowiązki w sytuacji, gdy sprawozdanie finansowe podlega badaniu ustawowemu

W sytuacji gdy sprawozdanie finansowe S.A. podlega badaniu ustawowemu, rada nadzorcza jest obowiązana, z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem, zawiadomić kluczowego biegłego rewidenta, który przeprowadzał badanie sprawozdania finansowego spółki, o terminie posiedzenia, którego przedmiotem są sprawy dotyczące sporządzania sprawozdania rady nadzorczej (art. 382 § 3 pkt 3 K.s.h.), oceny sprawozdania zarządu z działalności oraz sprawozdania za ubiegły rok obrotowy, a także oceny wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty. W takim przypadku S.A. zapewnia uczestnictwo kluczowego biegłego rewidenta lub innego przedstawiciela firmy audytorskiej w posiedzeniu rady nadzorczej. W trakcie posiedzenia kluczowy biegły rewident lub inny przedstawiciel firmy audytorskiej przedstawia radzie nadzorczej sprawozdanie z badania, w tym ocenę podstaw przyjętego oświadczenia odnoszącego się do zdolności spółki do kontynuowania działalności, oraz udziela odpowiedzi na pytania członków rady nadzorczej.
 
8. Komitet rady nadzorczej, delegowanie członków do pełnienia określonych czynności nadzorczych

8.1. Przesłanki powoływania

Zasadą jest, że rada nadzorcza wywołuje swoje obowiązki kolegialnie (art. 390 § 1 K.s.h.). Wyjątkami od powyższego jest możliwość z jednej strony delegowania poszczególnych członków do samodzielnego pełnienia określonych czynności nadzorczych (art. 390¹ § 1 pkt 1 K.s.h.), a z drugiej – ustanowienia komitetu rady nadzorczej (art. 390¹ § 1 pkt 2 K.s.h.). Komitet rady nadzorczej ma charakter stały lub doraźny. Składa się on z członków rady nadzorczej. Jego funkcją jest pełnienie określonych czynności nadzorczych^[21].

Ustanowienie komitetu rady nadzorczej nie zwalnia jej członków z odpowiedzialności za sprawowanie nadzoru w spółce.
 
8.2. Wykonywanie czynności nadzorczych

Zarówno delegowany członek rady nadzorczej, jak i komitet rady nadzorczej mają prawo badać wszystkie dokumenty spółki, dokonywać rewizji stanu majątku spółki oraz żądać od zarządu, prokurentów i osób zatrudnionych w spółce na podstawie umowy o pracę lub wykonujących na rzecz spółki w sposób regularny określone czynności na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o podobnym charakterze sporządzenia lub przekazania wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących spółki, w szczególności jej działalności lub majątku. Przedmiotem żądania mogą być również posiadane przez organ lub osobę obowiązaną informacje, sprawozdania lub wyjaśnienia dotyczące spółek zależnych oraz spółek powiązanych. Jednocześnie dokumenty, sprawozdania lub wyjaśnienia powinny być przekazywane komitetowi rady nadzorczej (członkowi rady delegowanemu do samodzielnego pełnienia funkcji nadzorczych) nie później niż w terminie 2 tygodni od dnia zgłoszenia żądania do organu lub osoby obowiązanej. Możliwe jest określenie przez komitet rady (członka rady delegowanego do samodzielnego pełnienia funkcji nadzorczych) dłuższego terminu.
 
8.3. Udzielanie informacji o podejmowanych czynnościach i ich wynikach

Z uprawnieniami informacyjnym przysługującymi komitetowi rady (członka rady delegowanego do samodzielnego pełnienia funkcji nadzorczych) związane są także obowiązki informacyjne wobec rady nadzorczej S.A. Delegowany członek rady nadzorczej oraz komitet rady nadzorczej powinni co najmniej raz w każdym kwartale roku obrotowego udzielać radzie nadzorczej informacji o podejmowanych czynnościach nadzorczych oraz ich wynikach.
 
9. Doradca rady nadzorczej

9.1. Dopuszczalność i procedura powołania

Niezależnie od komitetów rady nadzorczej możliwe będzie także powoływanie doradcy rady nadzorczej. Doradca rady nadzorczej (art. 382¹ K.s.h.) zajmuje się zbadaniem na koszt spółki określonej sprawy dotyczącej działalności spółki lub jej majątku, przygotowania określonych analiz oraz opinii. Doradcą rady nadzorczej może być także osoba prawna^[22].

Procedura powołania doradcy rady nadzorczej będzie następująca:
1) rada nadzorcza podejmuje uchwałę w przedmiocie powołania wybranego doradcy, a także czynności które ma dokonać (działalność spółki, majątek, przygotowanie określonych analiz, opinii itp.);
2) rada nadzorcza zawiera umowę z wybranym doradcą rady nadzorczej, statut może jednak wyłączyć albo ograniczyć prawo rady nadzorczej do zawierania umów z doradcą, w szczególności przez upoważnienie walnego zgromadzenia do określenia maksymalnego łącznego kosztu wynagrodzenia wszystkich doradców rady nadzorczej, który spółka może ponieść w trakcie roku obrotowego.
 
9.2. Dostęp do informacji o spółce, udostępnianie wyników pracy doradcy

Zarząd S.A. zapewnia doradcy rady nadzorczej dostęp do dokumentów oraz żądanych informacji. Z powyższym uprawnieniem doradcy skorelowany jest obowiązek zachowania w tajemnicy wszystkich niemających publicznego charakteru informacji i dokumentów otrzymanych od spółki, który to obowiązek jest nieograniczony w czasie. Obowiązek ten obciąża dodatkowo osobę fizyczną wykonującą czynności w imieniu doradcy lub na jego rzecz.

O udostępnianiu akcjonariuszom wyników pracy decyduje rada nadzorcza. Decyzja ta ma charakter fakultatywny, z wyjątkiem sytuacji, gdy udostępnienie wyników pracy doradcy rady nadzorczej mogłoby wyrządzić szkodę spółce, spółce powiązanej albo spółce lub spółdzielni zależnej, w szczególności przez ujawnienie tajemnic technicznych, handlowych lub organizacyjnych przedsiębiorstwa.

Udostępnienie następuje w sposób określony dla ogłoszenia o zwołaniu walnego zgromadzenia w terminie dwóch tygodni od dnia powzięcia uchwały rady nadzorczej.
 
10. Obowiązek uzyskiwania zgody rady nadzorczej na określone transakcje

10.1. Przesłanki zastosowania

Jeżeli statut nie stanowi inaczej, zawarcie przez S.A. ze spółką dominującą wobec S.A., zależną od S.A lub powiązaną z S.A. transakcji, której wartość zsumowana z wartością transakcji zawartych z tą samą spółką w okresie roku obrotowego przekracza 10% sumy aktywów spółki w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego spółki, wymaga zgody rady nadzorczej (art. 384¹ K.s.h.). W przypadku transakcji, których przedmiotem są świadczenia powtarzające się, spełniane na podstawie umowy zawartej na czas nieokreślony, za wartość transakcji uznaje się sumę świadczeń przewidzianych w umowie w pierwszych trzech latach jej obowiązywania.

Regulacji powyższych nie stosuje się w odniesieniu do^[23]:
1) spółek, których co najmniej jedna akcja jest dopuszczona do obrotu na rynku regulowanym zgodnie z przepisami o obrocie instrumentami finansowymi,
oraz
2) spółek należących do grup spółek.

Dokonanie transakcji bez wymaganej zgody rady nadzorczej będzie skutkować nieważnością transakcji (art. 17 § 1 w zw. art. 384¹ K.s.h.)^[24].
 
10.2. Obowiązek udzielenia informacji przez zarząd przed podjęciem decyzji przez radę nadzorczą

Zarząd zobowiązany jest do udzielenia informacji o:
1) firmie lub innym oznaczeniu stron transakcji;
2) charakterze powiązań między spółką a pozostałymi stronami transakcji;
3) przedmiocie transakcji;
4) wartości transakcji;
5) okolicznościach niezbędnych do oceny, czy transakcja jest uzasadniona interesem spółki.
 
11. Posiedzenia rady nadzorczej

11.1. Przewodniczący

Istotnie rozszerzone zostały regulacje dotyczące przewodniczącego rady nadzorczej.
Zgodnie z obecnym stanem prawnym kieruje on pracami rady, a także ciąży na nim obowiązek należytego organizowania prac rady, w szczególności zwoływania posiedzeń rady nadzorczej (art. 389 § 1 K.s.h.)^[25].

Możliwe jest w statucie przyznanie określonych uprawnień związanych z organizacją rady nadzorczej i sposobem wykonywania przez nią czynności również innym członkom rady nadzorczej.
 
11.2. Zwoływanie posiedzeń, sprawy nieobjęte porządkiem obrad, nieformalne zwoływanie

Posiedzenia rady nadzorczej powinny być zwoływane w miarę potrzeb, jednak nie rzadziej niż raz w każdym kwartale roku obrotowego.

Posiedzenia rady nadzorczej zwołuje się przez zaproszenia, w których oznacza się datę, godzinę i miejsce posiedzenia^[26] oraz proponowany porządek obrad, a także sposób wykorzystania środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość podczas posiedzenia. Statut spółki może określać sposób oraz termin zwołania posiedzenia rady nadzorczej (art. 389 § 2 K.s.h.).

Zarząd lub członek rady nadzorczej mogą żądać zwołania posiedzenia rady nadzorczej, podając proponowany porządek obrad. Przewodniczący rady nadzorczej zwołuje posiedzenie z porządkiem obrad zgodnym z żądaniem, które odbywa się nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia otrzymania żądania (art. 389 § 4 K.s.h.). Jeżeli przewodniczący rady nadzorczej nie zwoła posiedzenia w trybie wskazanym powyżej, występujący z żądaniem może je zwołać samodzielnie.
Uchwały nieobjęte porządkiem obrad mogą być przedmiotem obrad, jeżeli żaden z członków rady nadzorczej biorących udział w posiedzeniu się temu nie sprzeciwi, chyba że statut spółki stanowi inaczej. Statut spółki może również stanowić, że podjęcie przez radę nadzorczą podczas posiedzenia uchwał w określonych sprawach musi być zapowiedziane w zaproszeniu (art. 389 § 3 K.s.h.).

Niezależnie od powyższego rada nadzorcza może odbywać posiedzenia również bez formalnego zwołania, jeżeli wszyscy członkowie wyrażą na to zgodę oraz nie zgłoszą sprzeciwu dotyczącego wniesienia poszczególnych spraw do porządku obrad (art. 389 § 5 K.s.h.).
 
11.3. Jawność oraz tajność głosowania

Zgodnie z nowo wprowadzonym art. 388 § 3¹ K.s.h. zasadą jest jawność głosowań podczas podejmowania uchwał. Wyjątki mogą być ustanowione na poziomie statutu bądź regulaminu rady nadzorczej.
 
11.4. Powstrzymanie się od głosowania

W przypadku sprzeczności interesów spółki z interesami członka rady, jego współmałżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osób, z którymi jest powiązany osobiście, członek rady powinien ujawnić sprzeczność interesów i wstrzymać się od udziału w rozstrzyganiu takich spraw oraz może żądać zaznaczenia tego w protokole (art. 388 § 5 w zw. z art. 377 K.s.h.).
 
12. Business judgement rule (działanie w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego)

12.1. Charakterystyka

Nowo wprowadzony art. 483 § 3 K.s.h. doprecyzowuje (w sposób negatywny) należytą staranność członka zarządu (członka rady nadzorczej, likwidatora). Zgodnie z jego treścią członek zarządu, rady nadzorczej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.
Przepis ten reguluje problematykę działania w graniach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, określanego w terminologii anglosaskiej mianem business judgement rule^[27].
 
12.3. Znaczenie

Należyta staranność (diligentia) stanowi miernik winy. Stosownie do powyższego dołożenie należytej staranności w rozumieniu art. 483 § 3 K.s.h. będzie stanowić podstawę do wyłączenia winy członka zarządu (rady nadzorczej, likwidatora) za jego działania. Jako dyskusyjnej należy w tym względzie uznać stanowisko M. Bieniaka, że nie zawsze członek zarządu będzie potrzebował pozyskiwać dodatkowe, zewnętrzne (czyli niepochodzące od zarządu) informacje, analizy i opinie, jednakże uzyskanie takich opinii będzie wskazane dla osobistego bezpieczeństwa prawnego^[28]. Po pierwsze, mierniki należytej staranności powinny być zobiektywizowane, co oznacza, że członkowie zarządu powinni pozyskać te analizy, gdy zgodnie z obiektywnymi przesłankami powinny być one przeprowadzone. Po drugie, obowiązek diligentii ciąży zarówno na członkach zarządu, jak i członkach rady nadzorczej (czyli organu kontrolującego). Oznacza to, że rada nadzorcza (czyli jak najbardziej „wewnętrzny” organ spółki) także może, działając przy dołożeniu należytej staranności, żądać sporządzenia tych informacji, aby zweryfikować prawidłowość działalności zarządu.
 
13. Podsumowanie

Szeroki zakres zmian w zakresie corporate governance spółki akcyjnej obejmuje kilka obszarów, które można podzielić na zmiany o charakterze ogólnym oraz rozwiązania szczegółowe.

Do zmian o charakterze ogólnym, wręcz systemowym, należy zaliczyć określenie trzech kluczowych obowiązków ciążących na członku zarządu (lojalności, poufności i należytej staranności), a także możliwość ustanawiania komitetów rady nadzorczej, czy wreszcie problematyka business judgement rule.

W ramach rozwiązań szczegółowych na pierwsze miejsce wysuwa się obowiązek uzyskiwania zgody rady nadzorczej na transakcje określone w art. 382¹ K.s.h., zagrożony sankcją nieważności (art. 17 § 1 K.s.h.). Na uwagę zasługuje także stały obowiązek informacyjny zarządu wobec rady nadzorczej (art. 380¹ K.s.h.), jak też modyfikacje w zakresie zwoływania i odbywania posiedzeń rady nadzorczej. W ramach przygotowywania walnych zgromadzeń konieczne będzie także uwzględnienie problematyki sporządzania sprawozdań rady nadzorczej z działalności, z uwzględnieniem zmodyfikowanych zasad z jednej strony wykonywania uprawnień przez radę nadzorczą (możliwość powoływania np. doradców rady nadzorczej), jak i zasad procedowania rady nadzorczej jako takiej.
 
dr Robert Szyszko
radca prawny w OIRP w Warszawie

 

[4] Zob. T. Szczurowski [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2022, s. 1854.

[5] T. Szczurowski [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych…, s. 1853.

[6] Pogląd uznający naruszenie należytej staranności za postać winy, nie zaś bezprawności, dominuje w doktrynie. Zamiast wielu zob. T. Szczurowski [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych…, s. 1853, wraz ze wskazywaną tam literaturą.

[7] Zob. T. Szczurowski [w:] Z. Jara (red.) Kodeks spółek handlowych…, s. 1854.

[8] Ibidem, s. 1804, wraz ze wskazywaną tam literaturą.

[9] Tak trafnie w odniesieniu do ostatniego M. Bieniak [w:] M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2022, s. 1198.

[10] M. Bieniak [w:] M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych…, s. 1202; T. Szczurowski [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych…, s. 1816.

[11] T. Szczurowski [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych…, s. 1816.

[12] M. Bieniak [w:] M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych…, s. 1224; T. Szczurowski [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych…, s. 1846.

[13] T. Szczurowski [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych…, s. 1872, nb 1.

[14] Tak trafnie T. Szczurowski [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych…, s. 1873, nb 2.

[15] M. Bieniak [w:] M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych…, s. 1224.

[16] Ibidem, s. 1224, nb 3.

[17] M. Bieniak [w:] M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych…, s. 1224, nb 2.

[18] A. Krysik [w:] Z. Jara (red.) Kodeks spółek handlowych…, s. 1877, nb 7.

[19] M. Bieniak [w:] M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych…, s. 1227.

[20] A. Krysik [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych…, s. 1878, nb 8.

[21] Ibidem, s. 1812, nb 2-4.

[22] Tak trafnie A. Krysik [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych…, s. 1880, nb 3.

[23] M. Bieniak [w:] M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych…, s. 1231, nb 3.

[24] Tak trafnie M. Szymański [w:] A. Szumański, R.L. Kwaśnicki, F. Ostrowski (red.), Kodeks spółek handlowych…, s. 522, nb 30.

[25] M. Bieniak [w:] M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych…, s. 1239, nb 6.

[26] Szerzej na ten temat A. Krysik [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych…, s. 1877, nb 7.

[27] D. Kupryjańczyk [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych…, s. 2212, nb 11; F. Ostrowski [w:] A. Szumański, R.L. Kwaśnicki, F. Ostrowski (red.), Kodeks spółek handlowych…, s. 572-574.

[28] M. Bieniak [w:] M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych…, s. 1383.