28.03.2024

Prawnicy: opinie biegłych sądowych często niejasne i niepełne

opublikowano: 2015-03-24 przez:

Niejasność i niepełność przekazywanych opinii jest jednym głównych problemów związanych z biegłymi sądowymi - wynika z badania wśród prokuratorów, sędziów i adwokatów. Prawnicy wskazywali na ten problem częściej niż na kwestię długiego oczekiwania na opinie.

"Uzyskane w badaniu ankietowym wyniki wskazują, że główne problemy związane z funkcjonowaniem biegłych sądowych, według respondentów, mieszczą się w kategorii dotyczącej jakości dostarczanych opinii" - wskazano w podsumowaniu badania, którego wyniki przedstawiono we wtorek podczas konferencji zorganizowanej na Uniwersytecie Warszawskim. Wzięli w niej udział: naukowcy, sędziowie, adwokaci, prokuratorzy i biegli.

Ankietowani prawnicy wskazali też, że dla poprawy jakości opinii konieczne jest m.in. wprowadzenie ogólnodostępnej, krajowej listy biegłych oraz obiektywnych sposobów weryfikacji ich kompetencji.

"Z badań widać, że zdaniem ankietowanych wiele opinii jest robiona byle jak. Wynika to z faktu, że wynagrodzenia dla biegłych są za niskie; gdyby były one większe, to byłaby większa konkurencja między biegłymi i byłoby więcej chętnych" - powiedział prawnik z UW prof. Tadeusz Tomaszewski. Dodał, że podstawowa stawka dla biegłych wynosi 30 zł za godzinę pracy i proponując takie stawki, trzeba szukać osób o najwyższych kwalifikacjach.

Badanie wykazało, że spośród przedstawionych 30 problemów związanych z pracą biegłych najczęściej wskazywane były te, dotyczące niejasności i niepełności opinii oraz błędów merytorycznych w tych opiniach. Na kwestie niskiej jakości opinii ankietowani wskazywali częściej niż na inne możliwe problemy, np. związane z długimi okresami oczekiwania na zlecone opinie lub na koszty ich wykonania. Na problem poziomu opinii szczególnie zwracali uwagę respondenci o dużym - ponad 20-letnim - doświadczeniu zawodowym.

"Trzeba pamiętać, że nie każda niejasność wywodu i niepełność opinii jest błędem. Może osoby, które odpowiadały w ankiecie, nie zawsze do końca rozumiały, co jest w opiniach biegłych" - zaznaczył jednak prof. Tomaszewski.

Badanie zostało przeprowadzone między listopadem 2014 r. a lutym 2015 r. w ramach projektu "ForensicWatch" realizowanego przez Fundację Europejskie Centrum Inicjatyw w Naukach Sądowych wraz z Centrum Nauk Sądowych UW. Wyniki opracowano na podstawie 463 ankiet, z których 336 wypełnili prokuratorzy, 85 sędziowie, zaś 42 adwokaci.

W Polsce jest ponad 15 tys. biegłych sądowych wpisanych na listy prowadzone przez prezesów sądów okręgowych. Niezależnie od tego do wydawania opinii powoływane są osoby nieposiadające statusu biegłego sądowego, ale mające wiadomości niezbędne do wydania konkretnej opinii - są to tzw. biegli ad hoc.

Kwestia miejsca biegłych w procesie nabiera nowego wymiaru po zaplanowanej na ten rok reformie procesów karnych. Nowelizacje ustaw, które zmienią zasady prowadzenia spraw karnych i wprowadzą zasadę kontradyktoryjności (spór toczy oskarżenie z obroną, a sąd jest tylko arbitrem), mają wejść w życie 1 lipca.

Prace nad uporządkowaniem przepisów odnoszących się do biegłych podejmowane są od wielu lat. Obecnie kwestie odnoszące się do tej grupy są regulowane w kilku aktach prawnych, w tym rozporządzeniu ministra sprawiedliwości z 2005 r.

W resorcie sprawiedliwości trwa opiniowanie projektu oddzielnej ustawy o biegłych. Projektowane rozwiązania powinny - według resortowych planów - wejść w życie 1 lipca wraz z całą reformą. Nowa ustawa w jednym akcie prawnym ma uregulować funkcjonowanie biegłych sądowych - zarówno osób fizycznych, jak i instytutów.

Projekt spotkał się jednak z krytyką części prawników. Jak m.in. wskazywano, nie poruszono w nim kwestii wynagrodzeń biegłych. "Brakuje systemowej koncepcji funkcjonowania biegłych w nowej rzeczywistości procesowej, w której będzie większa aktywność stron przejawiająca się w mnożeniu wątpliwości (...), ciężar przeniesie się na obronę opinii przed sądem. A jeśli chodzi o wynagrodzenia, to nic się nie zmieni" - mówił prof. Piotr Girdwoyń z katedry kryminalistyki UW.

Z kolei utworzenie centralnej listy biegłych sądowych przewidziano w nowelizacji przepisów o ustroju sądów z 20 lutego. Zmiana ta - w związku z innymi przepisami - została jednak przed tygodniem skierowana przez prezydenta przed podpisaniem do Trybunału Konstytucyjnego.(PAP)

Prawo i praktyka

Przygody Radcy Antoniego

Odwiedź także

Nasze inicjatywy