Orzeczenie z dnia 3 października 2018 r. Sygn. akt: D 63/18
Orzeczenie prawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY:   r. pr. Andrzej Dudziuk
CZŁONKOWIE:    r. pr. Tomasz Iwańczuk
r. pr. Marzena Okła-Anuszewska
PROTOKOLANT:    Karolina Szymala

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu K.(1), […], obwinionemu o to, że:
w dniu […] r. w W. przy ul. G. działając jako pełnomocnik małoletniego K.(2) podczas wykonywania czynności przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. w W. K.(3) w sprawie w sprawie o sygn. akt […] dopuścił się zachowania nie licującego z zawodem radcy prawnego poprzez agresywne i napastliwe postępowanie w stosunku do J., kierowaniu wobec niej gróźb, wydawanie poleceń komornikowi sądowemu oraz dokonywaniu przeszukania należącej do J. nieruchomości,
tj. popełnił czyn z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, stanowiącego załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
 

 

 

 
Wnioskiem z […] r., który wpłynął do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej: „OSD”) w dniu […] r. Rzecznik Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej: „RD”) wniósł o ukaranie radcy prawnego K.(1) (nr wpisu: […]; dalej: „obwiniony”).
 
Zarzucone przez RD obwinionemu przewinienie dyscyplinarne polegało na tym, że w dniu […] r. w W. przy ul. G., działając jako pełnomocnik małoletniego K.(2) podczas wykonywania czynności przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. w W. K.(3) w sprawie o sygn. akt […] dopuścił się zachowania nie licującego z zawodem radcy prawnego poprzez agresywne i napastliwe postępowanie w stosunku do J., kierowaniu wobec niej gróźb, wydawaniu poleceń komornikowi sądowemu oraz dokonywaniu przeszukania należącej do J. nieruchomości, tj. popełnienia czynu z art.  64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych (dalej: „URP”) w związku z art. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (dalej: „KERP”).
 
Obwiniony nie złożył odpowiedzi na wniosek o ukaranie.
 
OSD rozpoznał sprawę na rozprawie, która odbyła się w dniu […] r. Obwiniony wziął udział w rozprawie i złożył wyjaśnienia. Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wpłynął do OSD w dniu […] r.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił następujące, istotne okoliczności faktyczne sprawy:
 
W dniu […] r. w godzinach […]-[…] obwiniony uczestniczył jako pełnomocnik wierzyciela w czynnościach egzekucyjnych - zajęcia ruchomości znajdujących się w lokalu mieszkalnym położonym w W. przy ul. G. […], należącym do pokrzywdzonej J. (dalej: „pokrzywdzona”). Pokrzywdzona nie była dłużnikiem osobistym egzekwującego wierzyciela, w imieniu którego występował obwiniony. Dłużnikiem tym był jej partner życiowy, z którym pokrzywdzona prowadzi wspólnie gospodarstwo domowe i zamieszkuje w przedmiotowym lokalu.
 
W toku realizowanego zajęcia w lokalu znajdowała się pokrzywdzona, jej matka, która opiekowała się kilkumiesięcznym dzieckiem pokrzywdzonej, obwiniony oraz komornik. Obwiniony przejawiał aktywną rolę w trakcie czynności zajęcia, wskazywał komornikowi na poszczególne elementy mienia znajdujące się w lokalu, które w jego ocenie powinny zostać zajęte. Wnosił do komornika o nakazanie otwarcia szafy w sypialni, czemu sprzeciwiła się pokrzywdzona. Pokrzywdzona wskazała w jakich miejscach znajdowały się ruchomości dłużnika, których jednakże komornik nie zajął, z uwagi na brak wartości handlowej.
 
Podczas czynności zajęcia komornik odmówił zajęcia wózka dziecięcego, o co wnioskował obwinionym uznając, że jest oczywiste, że wózek ten nie stanowi własności dłużnika. Ponadto obwiniony otworzy puszkę wypełnioną bilionem i zażądał skierowania egzekucji do tego bilonu, czemu zdecydowanie sprzeciwiła się pokrzywdzona wskazując, że bilon stanowi jej własność, w związku z czym komornik odmówił skierowanie egzekucji do bilonu w puszce, pouczając jednocześnie obwinionego, o jego nieodpowiednim zachowaniu, albowiem komornik nie może przeszukiwać rzeczy pokrzywdzonej.
 
Ostatecznie komornik zajął (zgodnie z protokołem zajęcia ruchomości) w mieszkaniu pokrzywdzonej siedem ruchomości dłużnika.
 
Przebieg czynności zajęcia został utrwalony w sporządzonym przez komornika sądowego protokole. Z protokołu tego wynika także, że obwiniony na końcowym etapie czynności wniósł zastrzeżenie, że komornik odmówił otwarcia szafek, komód i szuflad w mieszkaniu pokrzywdzonej, a jednocześnie odnalazł w jej szafie szlifierkę, którą zajął. Na zakończenie obwiniony oświadczył, że nie wnosił o zajęcie wózka dziecięcego.
 
Powyższy stan faktyczny został ustalony przede wszystkim w oparciu o protokół komorniczy z zajęcia ruchomości, wyjaśnienia obwinionego oraz zeznania pokrzywdzonej złożone na rozprawie.
 
Materiał dowodowy w niniejszej sprawie stanowi w pierwszej kolejności ujawniony w trakcie rozprawy wspomniany protokół komorniczy, który stanowi dokument urzędowy. Należy mieć na uwadze, że protokół ten został sporządzony przez podmiot trzeci, bezstronny i – co równie istotne, został podpisany ostatecznie przez obie strony. Tym samym w zakresie ustaleń faktycznych OSD uznał go za wiarygodny materiał dowodowy, stanowiący najważniejszą podstawę do dokonania ustaleń faktycznego przebiegu zdarzenia. Wyjaśnienia  obwinionego oraz zeznania pokrzywdzonej  OSD potraktował jako materiał uzupełniający  przebieg zdarzenia nie utrwalony w protokole, w części w jakiej zeznania i wyjaśnienia nie były ze sobą sprzeczne.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. zważył, co następuje:
 
Ujawnione w trakcie postępowania dowody wskazują, że obwiniony w sposób zawiniony dopuścił się zarzucanego mu we wniosku o ukaranie czynu. Tym samym można było zasadnie postawić mu zarzut naruszenia wskazanych we wniosku o ukaranie przepisów URP i KERP.
 
Obwiniony popełnił zarzucany mu czyn w ramach świadczenia pomocy prawnej, czyli w ramach czynności zawodowych, czy też szerzej – wykonywania zawodu radcy prawnego. OSD przyjął, co zostało potwierdzone zarówno w wyjaśnieniach obwinionego, jak i w protokole zajęcia ruchomości, sporządzonym przez komornika, że obwiniony występował w charakterze profesjonalnym.
 
Na wstępie rozważań należy wskazać, że przepisy KERP obowiązujące w dacie czynu nie zakazywały radcy prawnemu udziału w czynnościach egzekucyjnych prowadzonych przez komornika. Brak takiego zakazu w KERP nie jest oczywiście równoznaczny z uchyleniem obowiązywania pozostałych przepisów KERP. Aktualne nadal pozostają pozostałe postanowienia KERP regulujące sposób zachowania radcy prawnego. W szczególności dotyczy to obowiązku godnego zachowania, umiaru, należytego stosunku do strony przeciwnej, czy organów publicznych, dobrych obyczajów, itp.
 
Truizmem jest stwierdzenie, że czynności komornicze w postępowaniu egzekucyjnym, mogą stanowić i zwykle stanowią dolegliwość dla dłużnika i osób trzecich, u których komornik je przeprowadza. Zdaniem OSD w okolicznościach takich, jak w przedmiotowej sprawie – prowadzenia czynności egzekucyjnych w lokalu osoby trzeciej, nie będącej dłużnikiem osobistym wierzyciela reprezentowanego przez radcę prawnego, w obecności innych członków rodziny tej osoby, powinnością radcy prawnego jest dołożenie wręcz ponadnormatywnych starań aby jego zachowanie w trakcie takiej czynności nie naruszało zasad etyki zawodowej.
 
Oczywistym jest, że radca prawny powinien działać w interesie reprezentowanego przez siebie klienta. W toku sprawy cywilnej, na każdym jej etapie, w tym egzekucyjnym, radca prawny powinien bezwzględnie stosować się do obowiązujących norm postępowania wyznaczonych przepisami procedury cywilnej i zasad etyki zawodowej. Radca prawny jako pełnomocnik wierzyciela może oczywiście kierować wnioski do organu egzekucyjnego o dokonanie poszczególnych czynności, ale nie powinien zapominać, że czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych wykonuje wyłącznie komornik, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w innych ustawach (art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji). Tym samym wszelkie wnioski kierowane do komornika w trakcie czynności egzekucyjnych i samo zachowanie radcy prawnego, winny cechować się taktem i umiarem, mieć na uwadze charakter przeprowadzonej czynności i prowadzić je tak by nie wykraczały ponad rzeczywiście niezbędną potrzebę. W trakcie czynności egzekucyjnych radca prawny świadczy pomocy prawną na rzecz swojego klienta, nie staje się pomocnikiem czy asystentem organu egzekucyjnego. Dlatego też radca prawny powinien zachować szczególny umiar i powściągliwość w przypadku, gdy decyduje się na udział w czynnościach egzekucyjnych prowadzonych u osoby trzeciej, w szczególności pod nieobecność dłużnika.
 
Nie do zaakceptowania jest sytuacja, w której radca prawny bez zgody właściciela dotyka prywatnych przedmiotów dłużnika czy osoby trzeciej, potrząsa nimi i otwiera je w celu ustalenia ich zawartości. Taka sytuacja miała miejsce w przypadku puszki z bilonem. Z protokołu komorniczego, potwierdzonego zeznaniami pokrzywdzonej i również wyjaśnieniami obwinionego wynika, że obwiniony wziął tę puszkę do ręki, potrząsnął nią w celu sprawdzenia jej zawartości i doprowadził do sytuacji, w której przykrywające ją wieczko - jak to sam przyznał, pozostało w jego ręce. Niezależnie od tego czy obwiniony otworzył puszkę czy wieczko odpadło wskutek potrząsania nią, obwiniony wszedł w posiadanie tej puszki bez zgody jej właściciela. W ocenie OSD zachowanie to wykroczyło poza określone w KERP normy etyczne. W toku czynności egzekucyjnej radca prawny powinien powstrzymać się od fizycznego kontaktu z mieniem czy to dłużnika czy osoby trzeciej, pozostawiając te czynności i wyjaśnienia wyłącznie komornikowi, jako organowi egzekucyjnemu.
 
Analogicznie rzecz się ma z wnioskiem o zajęcie – niezależnie czy całego, czy elementu (siedzisko) wózka dziecięcego. Pomijając czysto ludzki wymiar takiego żądania (obwiniony miał przecież świadomość, że pokrzywdzona jest matką kilkumiesięcznego dziecka), nawet gdyby przedmiot ten stanowił wyłączną własność dłużnika a nie pokrzywdzonej, to w okolicznościach niniejszej sprawy wydaje się, że powinien podlegać wyłączeniu z egzekucji. OSD nie dał wiary wyjaśnieniom obwinionego w tym zakresie, że nie wiedział, że siedzisko to jest elementem wózka dziecięcego tylko fotela do siedzenia.
 
Wreszcie należy wskazać, że w zachowanie obwinionego, w wyniku którego organ egzekucyjny zamieszcza w protokole komorniczym wzmiankę o nieodpowiednim zachowaniu radcy prawnego, samo w sobie narusza zasady etyki zawodowej. Wzmianka taka, połączona z dodatkowym pouczeniem obwinionego przez komornika, że komornik nie może przeszukiwać mieszkania pokrzywdzonej, jej schowków i przedmiotów oznacza, że obwiniony próbował co najmniej nakłonić komornika do zajęcia przedmiotów nie stanowiących mienia dłużnika.
 
W świetle powyższych okoliczności OSD uznał, że obwiniony dopuścił się zawinionego naruszenia wskazanych we wniosku o ukaranie przepisów KERP i URP, a w konsekwencji musi ponieść z tego tytułu odpowiedzialność dyscyplinarną.
 
W zakresie wymiaru kary OSD uznał, że adekwatną do ciężaru popełnionego czynu i stopnia zawinienia obwinionego będzie kara upomnienia. W szczególności, decydując się na wymiar tej kary, OSD wziął pod uwagę fakt, że w stosunku do obwinionego nie były prowadzone do tej pory postepowania dyscyplinarne. OSD rozumie, że w przedmiotowej sprawie, obwiniony nie był wolny od emocji, ale nie może to w żadnej mierze usprawiedliwiać inkryminowanego zachowania.
 
O kosztach orzeczono na podstawie art. 70⁶ ust. 2 ustawy o radcach prawnych w zw. z § 1 ust. 1 Uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 20 maca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego.
 
Mając na uwadze powyższe okoliczności OSD orzekł jak w sentencji.
 
(WK)