Orzeczenie z dnia 3 marca 2020 r. Sygn. akt: D 195/19
Orzeczenie jest prawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY:    r. pr. Krzysztof Jacek Woś
CZŁONKOWIE:           r. pr. Agnieszka Świstak
r. pr. Tomasz Iwańczuk
PROTOKOLANT:          Wioletta Kopka

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu G. ([…]) obwinionej o to, że:
1) w dniu […] r. w W. złożyła niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne,
tj. popełniła czyn z art. 64 ust. 1 w związku z art. 7 ust. 1 i 2, art. 21 a ust. 2 i art. 21 f ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat […]– […] oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2019 r., poz. 430, z późn. zm.).
 

 

 

 
Rzecznik Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. wniósł o ukaranie radcy prawnego G., obwinionej o to, że w dniu […] r. w W. złożyła niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, tj. popełniła czyn z art. 64 ust. 1 w związku z art. 7 ust. 1 i 2, art. 21a ust. 2 i art. 21f ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat […]-[…] oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2019 r. poz. 430 z późn. zm.).
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił, co następuje:
 
G. urodzona […] r. zamieszkała w W., PESEL: […] jest radcą prawnym wpisanym na listę prowadzoną przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. pod nr […] (okoliczność znana z urzędu – na podstawie ewidencji radców prawnych prowadzonej w OIRP w W.)
 
Od […] r. radca prawny G. zatrudniona jest w S. […] W. Dwukrotnie przeprowadzone wizytacje w […] r. oraz […] r. zostały podsumowane pozytywna oceną pracy G. na stanowisku radcy prawnego.
(dowody: sprawozdanie OZW […] z […] r. oraz sprawozdanie OZW z […] r., k. […]-[…])
 
Sąd Okręgowy w W. […] Wydział Karny w orzeczeniu z dnia […] r. sygn. akt […] stwierdził, że oświadczenie lustracyjne złożone w dniu […] r. przez G. jest niezgodne z prawdą. W pkt […] części dyspozytywnej tego orzeczenia, Sąd Okręgowy w W. orzekł wobec lustrowanej G. utratę prawa wybieralności w wyborach do Sejmu, Senatu i Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach powszechnych organu i członka organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organu jednostki pomocniczej jednostki samorządu terytorialnego, której obowiązek utworzenia wynika z ustawy na okres […] ([…]) lat. Natomiast w pkt […] tegoż orzeczenia, Sąd Okręgowy w W. orzekł wobec lustrowanej G. zakaz pełnienia funkcji publicznej, o której mowa w ustawie w art. 4 pkt 2-57, 61 na okres […] ([…]) lat.
(dowód: kopia orzeczenia – k. […]-[…], […]-[…])
 
Od powyższego orzeczenia apelację z dnia […] r. wniósł obrońca lustrowanej G. Sąd Apelacyjny w W. […] Wydział Karny orzeczeniem z dnia […] r. sygn. akt […] utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie Sądu Okręgowego w W. z dnia […] r. sygn. akt […]. Tym samym, orzeczenie to stało się prawomocne i jako takie zostało przekazane przez Sąd Okręgowy w W. do Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. „do wiadomości i służbowego wykorzystania”.
(dowody: kopia apelacji k. […]-[…], kopia orzeczenia SA w W. k. […]-[…], pismo SO w W., k. […])
 
Według ustaleń Sądu Okręgowego w W.:
kontakty G. z oficerami Służby Bezpieczeństwa wypełniały znamiona współpracy, o której mowa w przepisach ustawy lustracyjnej z 2006 r. Po pierwsze lustrowana G. w trzecim kwartale […] r. kontaktowała się z ppor. P., który był oficerem Służby Bezpieczeństwa i przekazywała mu informacje, które dotyczyły F., jak również umożliwiła mu wykonanie odcisków kluczy do mieszkania wymienionego, wejście do jego mieszkania i jego przeszukanie, w którym zresztą brała aktywny udział, jak również przekazała należące do F. materiały w postaci papieru listowego i kopert oraz po dwie wizytówki jego i jego żony. Współpraca ta miała charakter świadomy. Lustrowana od samego początku wiedziała komu i w jakim celu przekazuje informacje. Nie mają znaczenia motywy, jakimi lustrowana się kierowała, których zresztą Sąd nie kwestionuje. Współpraca była również powiązana z operacyjnym zdobywaniem informacji przez Służbę Bezpieczeństwa w związku z kwestionariuszem operacyjnym o kryptonimie „D.” nr ewidencyjny […], który dotyczył obywatela F. F. (…) Współpraca G. ze służbami, o których mowa w ustawie lustracyjnej z […] r. nie ograniczała się do samej deklaracji woli, lecz była materializowana w świadomie podejmowanych przez lustrowaną działań w celu urzeczywistnienia podjętej współpracy. G. przekazywała służbom informacje, o których była mowa już powyżej, a ponadto sama zainicjowała spotkanie z ppor. P. w dniu […] r.
(dowód: kopia orzeczenia SO w W. k. […]-[…])
 
Powyższych ustaleń Okręgowy Sąd Dyscyplinarny dokonał na podstawie znajdujących się w aktach odpisów prawomocnych orzeczeń Sądu Okręgowego w W. oraz Sądu Apelacyjnego w W. Zgodnie z art. 17 oraz art. 21b ust. 5 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat […]-[…] oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2019 r. poz. 430 z późn. zm.) – zwanej dalej „ustawą lustracyjną”, sądy te są wyłącznie właściwe do orzekania o zgodności z prawdą oświadczeń dotyczących pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa wymienionych w ustawie lub współpracy z tymi organami we wskazanym okresie. W związku z tym prawomocne orzeczenie sądu lustracyjnego, tj. sądu okręgowego właściwego miejscowo dla osoby lustrowanej, zgodnie z art. 17 powołanej ustawy jest wiążące dla sądu dyscyplinarnego (por. wyrok SN z […] r. SNO […], OSND […] r. poz. […]).
 
Obwiniona przesłuchana przez rzecznika dyscyplinarnego w dniu […] r. nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu czyli złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego. Poinformowała przy tym, że do Sądu Najwyższego została złożona kasacja wraz z wnioskiem o wstrzymanie wykonania orzeczenia. Istotnie do akt sprawy złożono kopię kasacji z dnia […] r. sporządzonej przez obrońcę lustrowanej od orzeczenia Sądu Apelacyjnego z dnia […] r. sygn. akt […] wraz z kopią strony pocztowej książki nadawczej, mającej poświadczyć nadanie przesyłki do Sądu Apelacyjnego w W. Jednakże, jak zeznała obwiniona G. na rozprawie przed sądem dyscyplinarnym, nie udało się złożyć kasacji, Prezydent nie jest zainteresowany, aby mnie ułaskawić. Tę wypowiedź obwinionej należy odnieść do prośby o ułaskawienie, której kopię do akt niniejszej sprawy obwiniona złożyła wraz z wnioskiem o odroczenie rozprawy.
(dowody: kopia kasacji oraz wniosku o ułaskawienie k. […] -[…] oraz k. […]-[…])
 
Na rozprawie w dniu […] r. przed sądem dyscyplinarnym, obwiniona nie przyznała się do zarzucanego jej czynu. Jej wyjaśnienia, złożone na rozprawie dotyczyły okoliczności nawiązania kontaktu ze Służbą Bezpieczeństwa oraz motywów postępowania w […] r. wyraziła przy tym pogląd, że ta sprawa dotycząca obcokrajowca nie powinna nic szkodzić Polsce. Jednocześnie, przyznała iż w oświadczeniu lustracyjnym oświadczyła, że nie była tajnym współpracownikiem służb.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
 
Okoliczności złożenia przez obwinioną G. niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego nie budzą wątpliwości, w świetle prawomocnego orzeczenia Sądu Okręgowego w W. z dnia […] r. sygn. akt […]. Jak już zaznaczono powyżej, ustalenia zawarte w tym orzeczeniu są dla sądu dyscyplinarnego wiążące. Zgodnie z art. 21e ust. 1 ustawy lustracyjnej, prawomocne orzeczenie sądu stwierdzającego fakt złożenia przez osobę lustrowaną niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, traktuje się jako obligatoryjną przesłankę pozbawienia tej osoby pełnionej przez nią funkcji publicznej, o której mowa w art. 4 pkt 2-54, 56, 57 i 61, z zastrzeżeniem art. 21f. Ustawa lustracyjna w art. 4 pkt 47 do osób pełniących funkcje publiczne zalicza m. in. radcę prawnego. Zastrzeżenie odnoszące się do art. 21f ustawy lustracyjnej ma to znaczenie, że przepisy ww. art. 21e ust. 1 nie dotyczą sędziów, prokuratorów, radców Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, adwokatów, radców prawnych, notariuszy i komorników, którzy w tym zakresie podlegają sądownictwu dyscyplinarnemu. Należy mieć przy tym na uwadze, że art. 21f ust. 2 zdanie pierwsze ustawy lustracyjnej, w zakresie w jakim dotyczy innych niż sędziowie zawodów prawniczych, został wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia […] r., sygn. akt […] uznany za niezgodny z art. 2 i art. 65 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. W tym względzie sądowi dyscyplinarnemu pozostawiono możliwość miarkowania kary w zależności od rodzaju popełnionego deliktu dyscyplinarnego, postawy sprawcy, prognozy jego zachowania w przyszłości.
 
Odnosząc powyższe do realiów rozpoznawanej sprawy należy stwierdzić, że Okręgowy Sąd Dyscyplinarny OIRP w W. z uwagi na postawę obwinionej, nie znalazł okoliczności do wymierzenia obwinionej innej kary, niż kara pozbawienia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego. Obwiniona będąc zarejestrowanym, tajnym, świadomym współpracownikiem organów bezpieczeństwa państwa z lat […] -[…], co zostało stwierdzone w prawomocnych orzeczeniach sądów powszechnych, konsekwentnie, zarówno w dochodzeniu, jak i w postepowaniu przed sądem dyscyplinarnym nie przyznawała się do złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego. O ile okoliczności nawiązania współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa obwinionej odnoszą się do lat […]- […] wieku i były przez nią usprawiedliwiane młodym wiekiem, pragnieniem otrzymania paszportu, a także wyjazdu do F. i nauczenia się języka francuskiego, o tyle okoliczności złożenia oświadczenia lustracyjnego dotyczą roku […] r. Okoliczności te zostały przez obwinioną wskazane, w skierowanym do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o ułaskawienie z dnia […] r.: z uwagi na wykonywany zawód radcy prawnego […] r. złożyłam oświadczenie lustracyjne, w którym to oświadczeniu, z uwagi na treść samej ustawy lustracyjnej i jej preambuły, nie uznałam, że kontakty ze służbami, które dotyczyły obcokrajowca podejrzanego o szpiegostwo, jest też działaniem na szkodę państwa polskiego. Umknęło przy tym uwadze obwinionej, że ustawa lustracyjna nie posługuje się pojęciem działania „na szkodę państwa polskiego”, natomiast w sposób wyraźny jest wyrazem woli ustawodawcy, aby zawody wymagające zaufania publicznego przez osoby, które swoim dotychczasowym postępowaniem dają i dawały w przeszłości gwarancje uczciwości, szlachetności, poczucia odpowiedzialności za własne słowa i czyny, odwagi cywilnej i prawości. Jednoznacznie przy tym ustawa lustracyjna stwierdza, że pomoc udzielania organom bezpieczeństwa państwa komunistycznego polegająca m. in. gwałceniu wolności i własności była trwale związana z łamaniem praw człowieka i obywatela. W tym świetle, stwierdzone przez sąd lustracyjny czyny obwinionej polegające m. in. na wprowadzeniu funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa do powierzonego jej zaufaniu i opiece mieszkania, współudział w czynnościach operacyjnych – przeszukaniu tego mieszkania, a także przekazaniu funkcjonariuszowi SB należących do jej zleceniodawcy materiałów nie może być ocenione inaczej, niż jako łamanie praw człowieka i obywatela. W konsekwencji podważa to zaufanie do osoby, która dopuszczała się takich czynów, a która obecnie wykonuje zawód radcy prawnego. Co więcej, wyraźne – prawne potępienie takich praktyk, czego wyrazem jest m. in. ustawa lustracyjna, w żaden sposób nie skłoniło obwinionej do autorefleksji nad swoim postępowaniem z lat […]-ych […] w. Z sobie tylko wiadomych powodów, obwiniona nie wykazała się odwagą cywilną, aby w roku […] r. ale również w toku postępowania dyscyplinarnego wskazać, że w przeszłości podjęła współpracę z organami bezpieczeństwa państwa komunistycznego. Przeciwnie – uważała, że informacja o tej współpracy powinna zostać zatajona przed władzami demokratycznego państwa prawnego i władzami samorządu zawodowego, do którego należy. Krytycznej oceny postawy etycznej obwinionej, nie równoważą – w ocenie sądu dyscyplinarnego – sporządzone ex post, tzn. w […] i […] r. opinie wizytatorów OIRP w W., zwłaszcza, że nie obejmują one w swych ocenach postawy etycznej radcy prawnego.
 
W roku […], obwiniona od […] lat była wpisana na listę radców prawnych, tj. osób wykonujących zawód zaufania publicznego – zawód radcy prawnego. Istotą tego zawodu, zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 75), świadczenie pomocy prawnej w celu ochrony prawnej interesów podmiotów, na których rzecz jest wykonywana. Pomoc prawna powinna opierać się na zaufaniu, czego wyrazem są przepisy dotyczące m. in. ochrony tajemnicy zawodowej radcy prawnego. Nie może przy tym umknąć uwadze, że zgodnie z art. 64 ust. 1 tej ustawy, radcowie prawni podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godnością zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych. Złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, nie da się pogodzić z zasadami etyki radcy prawnego. Zgodnie z Kodeksem Etyki Radcy Prawnego, zawód [radcy prawnego] służy interesom wymiaru sprawiedliwości jak również tym, których prawa i wolności zostały mu powierzone w celu ochrony. Natomiast zgodnie z art. 7 ust. 1 i 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, niezależność w wykonywaniu zawodu jest gwarancją ochrony praw i wolności obywatelskich, demokratycznego państwa prawnego oraz prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, a radca prawny powinien być wolny od wszelkich wpływów wynikających z jego osobistych interesów, nacisków z zewnątrz oraz ingerencji z jakiejkolwiek strony lub z jakiegokolwiek powodu. Od radcy prawnego wymaga się, aby był nieskazitelnego charakteru. Złożenie przez obwinioną niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, a w dalszej kolejności zaprzeczanie lub bagatelizowanie współpracy z organami bezpieczeństwa państwa komunistycznego, należy w związku z tym ocenić, jako naruszenie wyżej wymienionych przepisów ustawy i Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, skutkujące uznaniem, iż obwiniona z uwagi na utratę nieskazitelnego charakteru nie powinna wykonywać zawodu radcy prawnego.
 
Mając to wszystko na uwadze, Okręgowy Sąd Dyscyplinarny orzekł jak w części dyspozytywnej orzeczenia.
O kosztach postępowania orzeczono mając na uwadze liczbę i rodzaj czynności podejmowanych przez rzecznika dyscyplinarnego oraz sąd dyscyplinarny.
 
(WK)