Orzeczenie z dnia 3 marca 2020 r. Sygn. akt: D 190/19
Orzeczenie jest prawomocne
 

PRZEWODNICZĄCY:     r. pr. Gerard Dźwigała
CZŁONKOWIE:           r. pr. Andrzej Szmigiel
r. pr. Agnieszka Świstak
PROTOKOLANT:          Wioletta Kopka

 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu N. ([…]) obwinionemu o to, że:
1. Będąc wyznaczonym pismem z dnia […] r. przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w W. pełnomocnikiem z urzędu dla C. w sprawie o sygn. akt […] mającej się toczyć przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w W., Wydział […] od dnia […] r. do […] r. nie skontaktował się ze Skarżącym C., którego miał obowiązek reprezentować i nie poinformował go o wyznaczeniu pełnomocnikiem z urzędu,
tj. popełnienia czynu  z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 6, art. 12 ust. 1 oraz art. 44 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, stanowiącego załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
2. Będąc wyznaczonym pismem z dnia […] r. przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w W. pełnomocnikiem z urzędu dla C. w sprawie o sygn. akt […] mającej się toczyć przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w W., Wydział […] w bliżej nieokreślonym czasie, lecz nie później niż do […] r. nie przekazał Skarżącemu opinii o bezzasadności wniesienia skargi kasacyjnej, którą sporządził w dniu […] roku oraz nie dokonał innych czynności polegających na złożeniu opinii o bezzasadności wniesienia skargi kasacyjnej w Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz Dziekanowi Okręgowej Izby Radców Prawnych w W., czym spowodował negatywne konsekwencje procesowe dla Skarżącego, polegające na tym, że wyrok z dnia […] roku uprawomocnił się, o czym Skarżący dowiedział się dopiero z uzasadnienia postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia […] roku,
tj. popełnienia czynu z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 44 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, stanowiącego załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
 

 

 

 
Wnioskiem z dn. […] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarny wniósł do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego o ukaranie radcy prawnego N. („Obwiniona”) za dwa zarzucane jej przewinienia dyscyplinarne, tj. tego, że:
1. Będąc wyznaczonym pismem z dnia […] r. przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w W. pełnomocnikiem z urzędu dla C. w sprawie o sygn. akt […] mającej się toczyć przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w W., Wydział […] od dnia […] r. do […] r. nie skontaktował się ze Skarżącym C., którego miał obowiązek reprezentować i nie poinformował go o wyznaczeniu pełnomocnikiem z urzędu,
2. Będąc wyznaczonym pismem z dnia […] r. przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w W. pełnomocnikiem z urzędu dla C. w sprawie o sygn. akt […] mającej się toczyć przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w W., Wydział V w bliżej nieokreślonym czasie, lecz nie później niż do […] r. nie przekazał Skarżącemu opinii o bezzasadności wniesienia skargi kasacyjnej, którą sporządził w dniu […] roku oraz nie dokonał innych czynności polegających na złożeniu opinii o bezzasadności wniesienia skargi kasacyjnej w Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz Dziekanowi Okręgowej Izby Radców Prawnych w W., czym spowodował negatywne konsekwencje procesowe dla Skarżącego, polegające na tym, że wyrok z dnia […] roku uprawomocnił się, o czym Skarżący dowiedział się dopiero z uzasadnienia postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia […] roku.
 
Obwiniony nie wniósł odpowiedzi na wniosek oraz nie uczestniczył w rozprawie przed sądem, nie odbierając korespondencji skierowanej na adres ewidencyjny. W związku z tym Sąd prowadził postępowanie bez jego udziału na podstawie art. 68(3) ust. 3 w zw. z art. 8 ust. 3 ustawy o radcach prawnych (URP).
 
Sąd rozpoznał wniosek o ukaranie na rozprawie w dniu […] r.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił, co następuje:
 
Postanowieniem z […] r. sygn. akt […] Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. („WSA”) przyznał C. („Pokrzywdzony”) prawo pomocy w zakresie częściowym poprzez ustanowienie radcy prawnego, o którego wyznaczenie postanowił zwrócić się do OIRP w W.
Dowód: postanowienie k. […]
 
Postanowienie to zostało wykonane pismem WSA z dn. […] r. do OIRP w W., w którym zwrócono się o wyznaczenie dla Pokrzywdzonego radcy prawnego z urzędu do sprawy […].
Dowód: pismo k. […]
 
Pismem z dn. […] r. OIRP w W. poinformowała Obwinionego o wyznaczeniu go do reprezentowania z urzędu Pokrzywdzonego w postępowaniu przed WSA w sprawie sygn. akt […]. W piśmie tym został on także zobowiązany do niezwłocznego zbadania akt, zawiadomienia Pokrzywdzonego listem poleconym o wyznaczeniu go pełnomocnikiem oraz do prowadzenia sprawy z dołożeniem najwyższej staranności, zgodnie z Kodeksem Etyki Radcy Prawnego. Pismo to Obwiniony odebrał w dn. […] r.
Dowód: pismo k. […], ZPO k. […]
 
Obwiniony zapoznał się z aktami sprawy w WSA w dn. […] r.
Dowód: kopie z akt k. […]-[…]
 
Obwiniony do dnia orzekania nie skontaktował się z Pokrzywdzonym i nie poinformował go o wyznaczeniu go pełnomocnikiem z urzędu.
Dowód: zeznania Pokrzywdzonego na rozprawie w dn. […] r.
 
Obwiniony nie podjął w sprawie do której prowadzenia został wyznaczony żadnej innej czynności procesowej, tzn. nie złożył skargi kasacyjnej od wyroku WSA z dn. […] r. sygn. akt […] ani nie przesłał Pokrzywdzonemu opinii o bezzasadności takiej skargi. W efekcie wyrok WSA uprawomocnił się bez zaskarżania oraz bez informacji dla Pokrzywdzonego o stanie prawnym sprawy. Obwiniony sporządził opinię o bezprzedmiotowości skargi kasacyjnej, datowaną na […] r. jednak opinii tej nie wysłał do Pokrzywdzonego, ani inaczej nie przekazał. Sąd rozstrzygając wątpliwości odnośnie do rzeczywistej daty tej opinii uznaje na korzyść Obwinionego, że faktycznie sporządzona została w dn. […] r. tj. bezpośrednio po zapoznaniu się z aktami.
Dowód: zeznania obwinionego z dn. […] r. na rozprawie, opinia k. […]-[…]
 
Pokrzywdzony dowiedział się o wyznaczeniu Obwinionego do prowadzenia sprawy w dn. […] r. z otrzymanego w tej dacie postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego w W. z dn. […] r. sygn. akt […], wydanego w związku ze skargą Pokrzywdzonego na przewlekłości postępowania przed WSA.
Dowód: k. […]-[…]
 
Pozostałe dowody dopuszczone przez Sąd potwierdzały powyższe ustalenia faktyczne albo ostatecznie okazały się nieistotne.

Sąd uznał wymienione wyżej dowody z dokumentów (kserokopii dokumentów) za wiarygodne źródło ustaleń albowiem ze względu na ich rodzaj są to dowody utrwalające w sposób nie podlegający zmianom treść pism i wynikające z nich okoliczności. Zeznania Pokrzywdzonego w tym zakresie, konkretnie dotyczące braku kontaktu Obwinionego z Pokrzywdzonym i w zakresie niewykonania przez Obwinionego żadnych czynności procesowych w postępowaniu przed WSA są wiarygodne, ponieważ korespondują z dowodami z kopii dokumentów. Pokrzywdzony zeznawał przy tym w sposób pewny i przekonujący, bez oznak wskazujących na zeznania nieszczere.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
 
Zgodnie z art. 64 ust. 1 URP radca prawny podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej m.in. za naruszenie obowiązków zawodowych oraz postępowanie sprzeczne z zasadami etyki zawodowej. W sprawie nie ulega wątpliwości, że Obwiniony z przyczyn leżących po jego stronie i od niego zależnych nie dopełnił swoich obowiązków zawodowych, tzn. będąc pełnomocnikiem ustanowionym z urzędu nie skontaktował się z reprezentowanym przez siebie Pokrzywdzonym, a następnie nie przekazał mu sporządzonej przez siebie opinii o bezzasadności wnoszenia skargi kasacyjnej od niekorzystnego dla Pokrzywdzonego wyroku WSA.
 
Marginalnie, ponieważ nie jest to przedmiotem zarzutu, można też dodać, że mimo obowiązku Obwiniony nie zapoznał się z aktami sprawy niezwłocznie lecz dopiero po ponad miesiącu od otrzymania pisma OIRP w sprawie wyznaczenia do prowadzenia sprawy.
 
Wskazane czynności należały, co nie budzi żadnych wątpliwości, do obowiązków Obwinionego jako pełnomocnika z urzędu. O powinnościach tych Obwiniony zdaniem Sądu wiedział, co należy przyjąć po pierwsze z na podstawie pouczenia jakie odebrał z OIRP w W. w informacji o wyznaczeniu go pełnomocnikiem, po drugie na podstawie tego, że Obwiniony opinię zgodnie z obowiązkiem sporządził (zatem rozpoznawał swój obowiązek w tym zakresie), ale z naruszeniem tego obowiązku nie przekazał jej Pokrzywdzonemu.
 
Czyny tego rodzaju stanowią zaniedbanie zawodowe uchybiające art. 6, 12 ust. 1 oraz art. 44 ust. 1 i ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy prawnego. Sąd przyjął zarazem, że Obwinionego nie dotyczyły nadzwyczajne okoliczności, które uniemożliwiłyby mu w sposób trwały wykonanie jego obowiązku. Należy wskazać, że nie były to obowiązki dolegliwe i wymagające istotnego zaangażowania czasowego – właściwie sprowadzały się do wysłania dwóch listów poleconych (skoro Obwiniony opinię sporządził). Nie ma zatem podstaw aby przyjmować inaczej, niż że zaniedbanie tego rodzaju było ze strony Obwinionego zawinione i stanowiły lekceważenie jego obowiązków. Nie ma natomiast podstaw, biorąc pod uwagę doświadczenie życiowe aby przypisywać zaniechanie umyślne, tzn. nie ma racjonalnego powodu aby przyjmować, ze Obwiniony specjalnie, mając intencję zaszkodzenia Pokrzywdzonemu lub zlekceważenia go, nie wysłał opinii i nie skontaktował się z nim. Przeczy temu bowiem fakt sporządzenia opinii – gdyby miało miejsce celowe zaniechanie, to Obwiniony nie czyniłby jakichkolwiek starań i – po przeglądzie akt nie sporządziłby opinii. Zatem w ocenie Sądu doszło po prostu do niedbalstwa, niecelowego ale zawinionego.
 
W związku z tym nakładając na Obwinionego odpowiedzialność dyscyplinarną, na podstawie art. 64 ust. 1 URP Sąd uznał, że adekwatną karą za pierwsze przewinienie (brak kontaktu z Pokrzywdzonym) będzie kara nagany, zaś w przypadku przewinienia drugiego (niewysłanie opinii) kara surowsza, tzn. pieniężna w niższej wartości ustawowego przedziału.
 
Sąd brał na korzyść Obwinionego fakt jego wcześniejszej niekaralności. Jednakże w sprawie należało też brać pod uwagę znaczną szkodliwość obu przewinień dyscyplinarnych. Po pierwsze, niezależnie od perspektywy sporu merytorycznego przed sądami administracyjnymi, przez swoje zaniedbanie Obwiniony doprowadził do sytuacji naruszenia zaufania Pokrzywdzonego - potrzebującego, co potwierdziło postanowienie WSA o przyznaniu mu prawa pomocy, pomocy. Rolą pełnomocnika jest nie tylko ochrona interesu prawnego, ale także przekazanie rzeczowej informacji prawnej o stanie sprawy i jej perspektywach (np. szansach wygranej). Szczególnego znaczenia obowiązki te nabierają w przypadku osób reprezentowanych z urzędu, które ze względu na swoją sytuację życiową i osobistą wymagają zazwyczaj szczególnej pomocy i dokładniejszego wyjaśnienia stanu sprawy. Tego Obwiniony zaniedbał, naruszając uzasadnione oczekiwania Pokrzywdzonego nie tyle wobec Obwinionego osobiście ale ogólnie wywołując rozczarowanie działaniem wymiaru sprawiedliwości i systemu prawnego, w tym wobec samorządu radców prawnych, który jest tego systemu częścią.
 
Obwiniony naruszył jednak także swoim postępowaniem zaufanie do niego i zawodu radcy prawnego ze strony sądów, bowiem z powodu tych zaniechań doszło do zbędnego zaangażowania Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawę o bezczynność, która była bezprzedmiotowa. Z akt sprawy sąd mógł zorientować się, że Obwiniony (radca prawny) zlekceważył swoje obowiązki, co niewątpliwie nie służy budowie zaufania sądów do zawodu.
 
Wreszcie Sąd brał także pod uwagę, że jakkolwiek Obwiniony w postępowaniu godził się na odpowiedzialność i nie zaprzeczał faktom, to jednak nie podjął żadnej próby kontaktu z Pokrzywdzonym, przeproszenia go lub zadośćuczynienia, czego należało od niego oczekiwać. Z tego powodu w ramach orzeczenia Sąd nałożył na Obwinionego także obowiązek przeproszenia Pokrzywdzonego, co jest w okolicznościach tej sprawy konieczne dla odbudowy uszczerbku na zaufaniu do zawodu radcy prawnego i samorządu zawodowego, a także jako zwykłe zadośćuczynienie przyjęte w stosunkach między ludźmi.
 
Biorąc zatem pod uwagę fakt istotnego naruszenia zaufania do zawodu i spowodowania negatywnych skutków po stronie Pokrzywdzonego polegających na bezprzedmiotowym zainicjowaniu postępowania w sprawie bezczynności WSA (co także niepotrzebnie angażowało NSA), Sąd uznał, że najniższa kara – upomnienia – nie spełni należycie funkcji sprawiedliwościowej. Zdaniem Sądu kary odpowiednio – nagany i pieniężna – będą pełniły taką funkcję oraz funkcję prewencji indywidualnej, tzn. będą dla Obwinionego odpowiednio silną reakcją stanowiącą punkt wyjścia dla zmiany jego podejścia do wykonywania obowiązków zawodowych.
 
Jednocześnie zdaniem Sądu oczywiście nieproporcjonalną i rażąco zbyt surową byłaby postulowana przez Pokrzywdzonego kara najsurowsza (pozbawienia prawa do wykonywania zawodu). Sąd wskazuje, że Obwiniony nie był wcześniej karany i niewłaściwe byłoby aby jednorazowe, naganne postępowanie, przekreślało w ogóle możliwości wykonywania zawodu na przyszłość. Każdy człowiek, ze swej natury może popełnić błąd i nie chodzi o to, również mając na uwadze, że radcowie prawi pełnią też swego rodzaju misję społeczną w zakresie wymiaru sprawiedliwości i praworządności, aby pozbawiać prawa do wykonywania zawodu z powodu przewinień niecelowych o średniej szkodliwości. Byłoby to zarówno z prawnego, jak i czysto ludzkiego punktu widzenia niesprawiedliwe. Kary najsurowsze należy zastrzegać dla przypadków najbardziej rażących, czynów i osób wskazujących na to, że obwiniony szkodzi klientom i społeczeństwu, nie rozpoznaje w ogóle swoich powinności i świadomie je lekceważy - bez perspektywy zmiany na lepsze tego postępowania. Z tego rodzaju przypadkiem w tej sprawie oczywiście nie mamy do czynienia.
 
W ocenie Sądu należało również Obwinionemu odebrać na czas […] lat prawo wykonywania patronatu, ponieważ po pierwsze z uwagi na niedostatki właściwego podejścia do wykonywania zawodu Obwiniony nie powinien przez ten czas kształtować postaw aplikantów w tym zakresie, po drugie powinien skupić się w tym czasie na uporządkowaniu swoich własnych spraw zawodowych i ewentualnie osobistych, tak aby w przyszłości nie dochodziło do naruszeń.
 
O kosztach postępowania Sąd postanowił na podstawie art. 70(6) ust. 2 ustawy o radcach prawych oraz uchwały KRRP nr 86/IX/2015 KRRP z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, biorąc pod uwagę względnie nieskomplikowany stan sprawy i rozpoznanie jej na jednym terminie ale także konieczność pokrycia kosztów stawiennictwa Pokrzywdzonego na rozprawie. W związku z tym koszty ryczałtowo obciążające Obwinionego z powodu jej skazania ustalono w tym postępowaniu na kwotę […] zł.
 
(WK)