25.04.2024

Orzeczenie z dnia 13 grudnia 2019 r. Sygn. akt: D 110/19

opublikowano: 2021-01-26 przez: Więckowska Milena

Orzeczenie z dnia 13 grudnia 2019 r. Sygn. akt: D 110/19
Orzeczenie jest prawomocne
WSD orzeczeniem z dnia 08 czerwca 2021 r. sygn. WO-139/20 zmienił zaskarżone orzeczenie w pkt 1 w ten sposób, że orzekł za czyn opisany w punkcie 1 karę zwieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego na okres (…) oraz zakaz wykonywania patronatu na okres (…). W pozostałym zakresie utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie.

 
PRZEWODNICZĄCY:     r. pr. Gerard Dźwigała
CZŁONKOWIE:           r. pr. Tomasz Iwańczuk
r. pr. Artur Załuski
PROTOKOLANT:          Karolina Szymala
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] r. w W. sprawy przeciwko radcy prawnemu P. ([…]) obwinionemu o to, że:
  1. w okresie od dnia […] r. do dnia […] r. wykonywał zawód radcy prawnego w formie nieprzewidzianej przez obowiązujące przepisy prawa – poprzez posiadania udziałów ([…]) a także reprezentowanie i pełnienie funkcji członka zarządu w L. spółce z. o. o. (do dnia […] r.), której przedmiotem działalności była działalność prawnicza – świadcząc jednocześnie pomoc prawną na rzecz klientów tej spółki,
    tj. popełnił czyn z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 8 oraz w związku z art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych;
  2. w korespondencji kierowanej do Sądów w prowadzonych sprawach tj. do Sądu Rejonowego dla […] W. […] Wydział Gospodarczy z dnia […] r. a także do Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w W. z dnia […] r., z dnia […] r. i z dnia […] r. – przy oznaczaniu siebie jako nadawcy pisma – wskazywał: „L.(1) ul. R. […] lok. […], […] W. NIP: […], REGON: […]; w sytuacji gdy działalność gospodarczą pod nazwą „L.(1)” pod ww. adresem, numerem NIP i REGON prowadził w okresie od […] r. do […] r.,  
    tj. popełnił czyn z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
 
orzeka:
 
  1. Uznaje radcę prawnego P. ([…]) winnym zarzucanego w punkcie 1 wniosku o ukaranie czynu, który to czyn stanowi przewinienie dyscyplinarne jako czyn sprzeczny z zasadami wyrażonymi w art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 8 oraz w związku z art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych i za czyn ten na podstawie art. 64 ust. 1 i art. 65 ust. 1 pkt 4 ustawy o radcach prawnych wymierza karę pozbawienia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego;
  2. Uznaje radcę prawnego P. ([…]) winnym zarzucanego w punkcie 2 wniosku o ukaranie czynu, który to czyn stanowi przewinienie dyscyplinarne jako czyn sprzeczny z zasadami wyrażonymi w art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i za czyn ten na podstawie art. 64 ust. 1 i art. 65 ust. 1 pkt 3 ustawy o radcach prawnych wymierza karę pieniężną w kwocie […] ([…]) złotych;
  3. Na podstawie art. 706 ust. 2 ustawy o radcach prawnych zasądza od obwinionego radcy prawnego P. ([…]) na rzecz Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. tytułem zwrotu kosztów postępowania dyscyplinarnego kwotę […] ([…]) złotych.
 
Uzasadnienie
 
Pismem z dn. […] r. Rzecznik Dyscyplinarny wniósł o ukaranie radcy prawnego P., nr wpisu […], (dalej „Obwiniony”) za to, że:
  1. w okresie od dnia […] r. do dnia […] r. wykonywał zawód radcy prawnego w formie nieprzewidzianej przez obowiązujące przepisy prawa – poprzez posiadania udziałów ([…]) a także reprezentowanie i pełnienie funkcji członka zarządu w L. spółce z. o. o. (do dnia […] r.), której przedmiotem działalności była działalność prawnicza – świadcząc jednocześnie pomoc prawną na rzecz klientów tej spółki,
  2. w korespondencji kierowanej do Sądów w prowadzonych sprawach tj. do Sądu Rejonowego dla […] W. […] Wydział Gospodarczy z dnia […] r. a także do Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w W. z dnia […] r., z dnia […] r. i z dnia […] r. – przy oznaczaniu siebie jako nadawcy pisma – wskazywał: „L.(1) ul. R. […] lok. […], […] W. NIP: […], REGON: […]; w sytuacji gdy działalność gospodarczą pod nazwą „L.(1)” pod ww. adresem, numerem NIP i REGON prowadził w okresie od […] r. do […] r.,
 
Obwiniony nie złożył odpowiedzi na wniosek o ukaranie i nie stawił się na rozprawie przed Sądem. W korespondencji z sądem wnosił o odroczenie rozprawy wyznaczonej na dzień […] r. z powodu udokumentowanej kolizji terminów. Na następny termin Obwiniony prawidłowo powiadomiony nie stawił się, wnosząc uprzednio o zmianę terminu z powodu wizyty lekarskiej z dzieckiem. Zobowiązał się przy tym do dostarczenia potwierdzenia takiej wizyty po terminie, czego jednak nie uczynił.
 
W związku z tym, Sąd postanowił prowadzić rozprawę bez jego udziału ponieważ Obwiniony nie wykazał należycie usprawiedliwionej nieobecności (art. 68 (3) ust. 2 ustawy o radcach prawnych), dodatkowo z uwagi na fakt, że zebrany materiał dowodowy okazał się wystarczający dla podjęcia rozstrzygnięcia bez wyjaśnień Obwinionego.
 
Na rozprawie Rzecznik Dyscyplinarny wniósł o uznanie Obwinionego winnym obu zarzuconych mu czynów i ukaranie go karą pozbawienia prawa do wykonywania zawodu za czyn pierwszy oraz kary pieniężnej w maksymalnym wymiarze za czyn drugi.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił, co następuje:
 
Odnośnie do Zarzutu 1
 
W okresie od […] r. do […] r. Obwiniony prowadził indywidualną działalność gospodarczą pod firmą L.(1).
Dowód: wydruk CEIDG k. […]-[…]
 
Obwiniony od dnia […] r. do dnia dzisiejszego pozostaje wspólnikiem L. sp. z o.o. z siedzibą w W., zarejestrowaną w KRS pod numerem […] (dalej „Spółka”). W spółce tej posiada […] ze […] udziałów, co stanowi […]% głosów na zgromadzeniu wspólników oraz taki sam udział w kapitale zakładowym Spółki.
 
Obwiniony w okresie od […] r. pozostaje członkiem zarządu tej Spółki.
 
Drugim wspólnikiem tej spółki (także posiadającym […]% udziałów) oraz członkiem zarządu jest od […] r. do dnia dzisiejszego S.
 
Przedmiotem deklarowanej działalności Spółki jest w pierwszej kolejności działalność prawnicza ([…]).
Dowód: Informacja odpowiadająca wypisowi pełnemu KRS k. […]-[…].
 
Spółka prowadziła w okresie objętym zarzutem działalność prawniczą i uzyskiwała w niej istotne przychody, w tym w […] r. kwotę […] zł oraz w […] r. […] zł.
Dowód: sprawozdanie zarządu k. […]-[…].
 
Spółka jest faktycznym kontynuatorem działalności innej spółki: L. sp. z o.o. (która w późniejszym czasie zmieniła nazwę na Q.), tzn. przejęła do wykonywania zawarte przez tę ostatnią spółkę umowy dotyczące świadczenia usług prawnych.
 
Obwiniony świadczył pomoc prawną za pośrednictwem i poprzez Spółkę, co odbywało się w ten sposób, że klienci poszukujący pomocy prawnej zawierali ze Spółką umowę dotyczącą pomocy prawnej w uzgodnionym zakresie, zaś Obwiniony na podstawie umowy ze Spółką wykonywał poszczególne czynności tej umowy, sam nie mając umowy z klientem i nie otrzymując od niego wynagrodzenia. Posługiwał się przy tym tytułem zawodowym „radca prawny”.
Dowód: zeznania św. S., korespondencja email k. […], […]-[…], […], […], […]-[…], […]-[…], […]-[…], […], […], […]-[…], […]-[…], […], […], […], […], […], […]-[…], […] – […], pełnomocnictwa k. […] – […], […], pisma k. […] – […].
 
W ramach prowadzonej w ten sposób działalności Obwiniony wykonywał pomoc prawną poprzez Spółkę w sposób stały, zorganizowany i ciągły na rzecz ok. […] w tym w szczególności na rzecz:
  1. B. sp. j. (następnie sp.k);
    Dowód: umowa k. […]-[…], faktury k. […]-[…], zawiadomienie k. […], aneks k. […], pełnomocnictwa k. […]-[…], zawiadomienie k. […], zeznania św. S.;
  2. F. sp. z o.o.
    Dowód: umowa k. […]-[…], faktury k. […]-[…], zawiadomienie i oświadczenie k. […]-[…], zeznania św. S.;
  3. V. sp.k.
    Dowód: umowa k. […]-[…], faktury k. […]-[…], zawiadomienie k. […], pełnomocnictwo k. […], zawiadomienie k. […], zeznania św. S.;
  4. P.(1) prowadzącego działalność pod firmą A.
    Dowód: umowa k. […]-[…], faktury k. […]-[…], zawiadomienie i oświadczenie k. […]-[…], korespondencja email k. […], zeznania św. S.;
  5. B.(1) sp. z o.o.
    Dowód: umowa k. […]-[…], faktury k. […]-[…], zeznania św. S.;
  6. B.(2) sp. z o.o.
    Dowód: umowa k. […]-[…], faktury k. […]-[…], zeznania św. S.;
  7. e. sp. z o.o.
    Dowód: umowa k. […]-[…], zawiadomienie k. […], pełnomocnictwo k. […], zeznania św. S.;
  8. Agencja […] „W.” sp. z o.o.
    Dowód: umowa k. […]-[…] i […], pełnomocnictwo k. […] zeznania św. S.;
  9. […] C. sp. z o.o.
    Dowód: faktury k. […]-[…], zeznania św. S.;
  10. A. sp. z o.o.
    Dowód: faktury k. […]-[…], zeznania św. S.;
  11. B. sp. z o.o.
    Dowód: faktury k. […]-[…], zeznania św. S.;
  12. B.(4) sp. z o.o.
    Dowód: faktury k. […]-[…], zeznania św. S.;
  13. D. sp. z o.o.
    Dowód: faktury k. […]-[…], zeznania św. S.;
  14. E. sp. z o.o.
    Dowód: faktura k. […], zeznania św. S.;
  15. E.(1) sp. z o.o.
    Dowód: faktura k. […], zeznania św. S.;
  16. L.(3) sp. z o.o.
    Dowód: faktura k. […]-[…], zeznania św. S.;
  17. L. (4) sp. z o.o.
    Dowód: faktury k. […]-[…], umowa k. […]-[…], zawiadomienie k. […], zeznania św. S.;
  18. P. s. c.
    Dowód: faktura k. […], zeznania św. S.;
  19. Przedsiębiorstwo […] G.
    Dowód: faktura k. […], zeznania św. S.;
  20. R. sp. z o.o.
    Dowód: faktura k. […], zeznania św. S.;
  21. R.(1) sp. z o.o.
    Dowód: faktura k. […]-[…], zeznania św. S.;
  22. R.
    Dowód: faktura k. […], zeznania św. S.;
  23. S. sp. z o.o.
    Dowód: faktury k. […]-[…], umowa k. […]-[…], aneks k. […], zawiadomienie k. […], zeznania św. S.;
  24. S. sp. z o.o. sp.k.
    Dowód: faktury k. […]-[…], zeznania św. S.;
  25. Q. sp. z o.o.
    Dowód: faktury k. […]-[…], zeznania św. S.;
  26. T. sp. z o.o.
    Dowód: faktura k. […], zeznania św. S.;
  27. U. sp. z o.o.
    Dowód: faktura k. […], zeznania św. S.;
  28. W.
    Dowód: faktura k. […], zeznania św. S.;
  29. A.(1)
    Dowód: faktura k. […], zeznania św. S.;
  30. Wspólnota Mieszkaniowa N. […]
    Dowód: faktura k. […], zeznania św. S.;
  31. Wspólnota Mieszkaniowa R. […], zeznania św. S.;
    Dowód: faktury k. […]-[…], umowa k. […]-[…], aneks k. […], zawiadomienie k. […], zeznania św. S.;
 
W dniu […] r. Spółka zawarła z Kancelarią Adwokacką A. umowę o dzieło, przewidującą świadczenie pomocy prawnej przez nią na rzecz osób wskazanych przez Spółkę, tj. klientów Spółki. Umowę tę wypowiedziała adw. C. w dn. […] r., a w piśmie wypowiadającym wskazała m.in. że powodem wypowiedzenia jest niedopuszczalne i stanowiące przewinienie dyscyplinarne świadczenie pomocy prawnej za pośrednictwem (poprzez) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Pismo w tej sprawie odebrał osobiście i pokwitował w dn. […] r. Obwiniony.
Dowód: umowa k. […]-[…], wypowiedzenie k. […]
 
W związku z konfliktem między św. S. a Obwinionym, Obwiniony od […] r. prowadził do dnia orzekania działalność w analogiczny do Spółki sposób, tzn. posiadając […]% udziałów w spółce L.(5) sp. z o.o. (KRS nr […]), której przedmiotem jest min. działalność prawnicza. Przy czym od dnia […] r. ujawniono w KRS zmianę – Obwiniony posiada mniej, bo […]% udziałów. Stan ten, wg informacji KRS nie uległ zmianie do dnia orzekania.
Dowód: informacja KRS k. […]-[…], zeznania z św. S.
 
Sąd ocenił, że pozostałe dowody albo potwierdzały poczynione powyżej ustalenia albo były dla sprawy nieistotne.
 
Odnośnie do zarzutu 2
 
W okresie od […] r. do […] r. Obwiniony prowadził indywidualną działalność gospodarczą pod firmą L.(1).
Dowód: wydruk CEIDG k. […]-[…]
 
Pomimo wyrejestrowania działalności Obwiniony występował nadal posługując się w pismach do sądów (pisma z […], […], […] r. i […]) danymi indywidualnej działalności (Kancelarii Radcy Prawnego), mianowicie w korespondencji do Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej oraz do Sądu Rejonowego dla […] W.
Dowód: kopie kopert k. […]-[…], […].
 
Dokonując powyższych ustaleń faktycznych (w odniesieniu do obu zarzutów) Sąd zasadniczo opierał się na dowodach z dokumentów lub kopiach/wydrukach skanów dokumentów, uznając je za wiarygodne i wartościowe dowody, potwierdzone nadto zeznaniami św. S. i pozostające między sobą we wzajemnym, logicznym związku. Dodowy tego rodzaju, ze względu na trwałość dają dobre podstawy precyzyjnych ustaleń faktycznych i nie są narażone na subiektywne oceny i zawodność pamięci.
 
Także sam Obwiniony w toku postępowania nie zaprzeczał ustalonym faktom a jego linia obrony polegała na odmiennej kwalifikacji prawnej i interpretacji przepisów ustawy o radcach prawnych.
 
Sąd uznał także za wiarygodne zeznania św. S. w zakresie w jakim są potwierdzone dowodami z dokumentów lub wydruków. Zeznania te miały charakter pomocniczy i nie stanowiły samodzielnie źródła ustaleń. Sąd miał przy tym na uwadze, że św. S. pozostaje, co sam przyznał, osobistym i prawnym konflikcie z Obwinionym, dlatego Sąd przyjmował zeznania tego pierwszego jako dowód tylko w zakresie w jakim korespondowały z dowodami podstawowymi. Niezależnie od tego wskazać należy, że świadek zeznawał na rozprawie w sposób opanowany, spokojny i pewny, nie zdradzając swoim zachowaniem objawów stresu lub innego, wskazującego na przygotowywanie zeznań lub zeznania nieszczere.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje.
 
Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych radca prawny ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną za naruszenie prawa lub postępowanie sprzeczne z zasadami etyki wyrażonymi w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego. Zdaniem Sądu Obwiniony dopuścił się obu zarzucanych mu czynów w sposób zawiniony i dlatego na podstawie powołanego przepisu podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej.
 
Odnośnie do zarzutu 1
 
W ocenie Sądu Obwiniony dopuścił się wykonywania zawodu w formie naruszającej art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. Wstępnie należy wskazać, że zawód radcy prawnego, jako zawód zaufania społecznego, korzystający z pewnych przywilejów (np. z immunitetu, z możliwości poświadczania dokumentów) podlega również różnego rodzaju ograniczeniom. Ograniczenia te mają na celu ochronę klientów oraz wymiaru sprawiedliwości, zapewniając odpowiedni standard merytoryczny i etyczny przy świadczeniu pomocy prawnej. Ograniczenia te dotyczą przykładowo dostępu do zawodu, specyficznych kwalifikacji merytorycznych osób wykonujących zawód, obowiązku stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych, zachowania tajemnicy zawodowej, niezależności i unikania konfliktu interesów.
 
Ograniczenia te dotyczą także form prawnych w jakich zawód radcy prawnego może być wykonywany. Mianowicie art. 8 ust. 1 wprowadza zamknięty katalog form w jakich radca prawny może świadczyć pomoc prawną – są to:
  1. stosunek pracy,
  2. umowa cywilnoprawna
  3. kancelaria radcy prawnego (jednoosobowa działalność gospodarcza),
  4. spółka cywilna albo jawna z wyłącznym udziałem radców prawnych, adwokatów, rzeczników patentowych doradców podatkowych lub prawników zagranicznych,
  5. spółka partnerska w której partnerami są wyłącznie radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni,
  6. spółka komandytowa albo komandytowo-akcyjna w której komplementariuszami są wyłącznie radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni.
 
Wśród dopuszczalnych form ustawa nie przewiduje wykonywania pomocy prawnej poprzez utworzoną w tym celu spółkę kapitałową – spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółkę akcyjną. Celem tego rozwiązania jest wyłączenie możliwości jakiegokolwiek ograniczenia osobistej odpowiedzialności majątkowej radcy prawnego za wykonywane przez niego czynności pomocy prawnej. Prowadzenie działalności poprzez spółkę kapitałową, w formule w jakiej czynił to Obwiniony, jest sprzeczne z literą oraz celem tego przepisu. Przez przyjętą przez siebie formę prowadzenia działalności Obwiniony uniknął osobistej nieograniczonej odpowiedzialności za ewentualne szkody przy wykonywaniu usług prawnych.
 
Tym samym Sąd nie podziela i to w sposób kategoryczny linii obrony (przedstawionej w piśmie Obwinionego – k. […]-[…]), zgodnie z którą nie ma wyraźnego zakazu ustawowego świadczenia pomocy prawnej przez radcę prawnego poprzez założoną w tym celu spółkę kapitałową. Zakaz ten wynika jednoznacznie z enumeratywnej listy form organizacyjnoprawnych wykonywania zawodu zawartych w art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.
 
Sąd odrzuca pogląd, że art. 8 ust. 1 nie wyklucza, ale pomija (nie odnosi się do) formę spółki kapitałowej. Na takim rzekomym pominięciu Obwiniony opiera dalszy argument, że oznacza to faktycznie dopuszczalność wykonywania zawodu w tej (pominiętej milcząco przez ustawę) formule. Jest to pogląd zdaniem Sądu oczywiście nieprawidłowy i sprzeczny z postulowanym przez Obwinionego założeniem o racjonalności ustawodawcy. Gdyby bowiem istotnie chodziło o pominięcie, a nie wyłączenie (wykluczenie) to oznaczałoby, że w ogóle art. 8 ust. 1 i jakikolwiek katalog form wykonywania zawodu jest po prostu zbędny i ustawodawca przyjął go nie wiadomo czemu. Skoro bowiem mielibyśmy katalog form expressis verbis dopuszczonych oraz pozostałe (niewymienione) pominięte a przez to – jak wywodzi Obwiniony – także dopuszczone, to w ogóle jakiekolwiek pozytywne wskazanie mija się z celem (skoro zarówno wymienione w ustawie jak i nie wymienione formy są prawidłowe).
 
Sąd nie podziela takiej optyki i podkreśla, że jest ona nie tyle odosobniona lecz całkowicie nieuprawniona. Podobnie osobliwa jest koncepcja, że spółka z o.o. nie została wymieniona w ustawie ponieważ nie może nabyć uprawnień radcy prawnego. To samo można bowiem powiedzieć o wszystkich spółkach wymienionych w art. 8 ust. 1 ustawy, przy czym spółki prawa handlowego, tak jak spółka z o.o. także mogą być podmiotem praw i obowiązków. Nic z tego jednak nie wynika dla oceny dopuszczalności prowadzenia działalności w spółce.
 
Nietrafne, w istocie z tych samych powodów, jest również stwierdzenie, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być formą wykonywania zawodu. Pojęcie formy wykonywania zawodu jest pojęciem odnoszącym się do form organizacyjno-prawych świadczenia pomocy prawnej wskazanych w art. 8 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. Wśród form tych wymienione są m.in. niektóre spółki prawa handlowego, podczas gdy inne (konkretnie kapitałowe albo osobowe ale z innymi niż opisane w ustawie warunkami dotyczącymi wspólników) a inne nie są. Twierdzenie, że z przyczyn logicznych spółka (z ograniczoną odpowiedzialnością) nie może być formą wykonywania zawodu, jest więc w istocie polemiką z przepisem ustawy, który przecież wymienia jako takie formy spółki prawa handlowego – z tym że inne niż ta której wspólnikiem i członkiem zarządu był Obwiniony.
 
Obwiniony popada zresztą w swojej argumentacji w sprzeczność podnosząc, że inna – niedopuszczalna sytuacja – zachodzi gdy radca prawny posiadałby […]%, a nie jak w sprawie […]%. To, że do swojej działalności radca prawny dopuścił osobę nie będącą radcą prawnym niczego tu nie zmienia, tzn. nie wpływa na to, że działalność taka (w takiej formie prawnej) staje się dozwolona. Marginalnie można przy tym zauważyć, ponieważ jest to już poza granicami czasowymi zarzutu, że od […] r. do dnia […] r. Obwiniony był […]% udziałowcem kolejnej spółki zajmującej się świadczeniem pomocy prawnej (L.(5) sp. z o.o.) a od tej ostatniej daty jej […]% udziałowcem. Nie dowodzi to konsekwencji Obwinionego w jego argumentacji lecz dowodzi, że jest ona czyniona na użytej obrony.
 
W ocenie Sądu nie budzi zatem najmniejszych wątpliwości, że będąc wspólnikiem oraz członkiem zarządu Spółki, która nadto świadczyła usługi prawne – tzn. czynności pomocy prawnej, które to Obwiniony wykonywał albo osobiście w imieniu tej Spółki (posługując się tytułem zawodowym radcy prawnego) albo przez podwykonawców, Obwiniony dopuścił się działania oczywiście sprzecznego z art. 8 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, zatem dopuścił się naruszenia prawa podlegającego odpowiedzialności dyscyplinarnej.
 
Sąd nie odnosi się do wszystkich usług, jakimi zajmowała się Spółka ale do zarzutu wykonywania zawodu radcy prawnego w Spółce, czyli świadczenia usług prawnych (pomocy prawnej)(art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych). Pomoc taką, o czym świadczą powołane dowody, faktycznie umawiała z klientami Spółka, której był wspólnikiem i to Spółka uzyskiwała z tego przychody. To że Spółka mogła ewentualnie świadczyć także inne usługi (czego jednak Obwiniony nie udowodnił) nie jest argumentem przemawiającym na korzyść Obwinionego w kontekście faktu, że radca prawny w spółce prawniczej powinien – z woli ustawodawcy - zajmować się tylko usługami prawnymi (art. 8 ust. 2 ustawy o radcach prawnych). Zatem o ile Spóła wykonywała jeszcze inne usługi, to Obwiniony nie tylko, że wykonywał zawód w spółce, w której czynić tego nie mógł ale w spółce, której działalność dotyczyła także innych obszarów usług, co także jest sprzeczne z celem ustawodawcy w odniesieniu do zawodu radcy prawnego. Radca prawny może uczestniczyć w spółkach kapitałowych jako wspólnik, jednakże przedmiotem działalności tych spółek nie może być świadczenie usług prawnych (pomocy prawnej).
 
W najmniejszym stopniu nie stanowi argumentu obrony powoływane przez Obwinionego okoliczności firm zajmujących się pomocą prawną (np. w obszarze windykacji), a działających w formie spółek kapitałowych. Abstrahując od faktu, że Obwiniony nie wskazał konkretnych podmiotów oraz aby w spółkach tych radcowie prawni byli udziałowcami/akcjonariuszami lub występowali w innych rolach, wskazać należy, że każdy tego typu przypadek, gdyby nawet miał miejsce, należy po pierwsze oceniać indywidualnie. Po drugie również w takich przypadkach zatrudnienie lub współpraca ze spółką kapitałową o profilu prawniczym i świadczenie w ramach takich stosunków pomocy prawnej nie bezpośrednio na rzecz takiej spółki ale faktycznie na rzecz jej klientów (na zlecenie spółki), nie będzie – wbrew poglądowi Obwinionego - zgodne z art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. Ewentualna inna praktyka rynkowa w tym zakresie nie świadczy więc o prawidłowości działania lecz o potencjalnym naruszeniu tego przepisu. Rzecz w tym bowiem, że przyjmowanie zleceń nie bezpośrednio od klientów lecz na zlecenie pośredniczącej, pozyskującej ich spółki powoduje szereg niezgodności z zasadami wykonywania zawodu, w tym dotyczących bezpośredniej i nieograniczonej odpowiedzialności majątkowej radcy prawnego za wykonywaną pomoc prawną, nie zapewnia swobodnego dostępu do akt prowadzonych spraw oraz powoduje zazwyczaj ujawnienie tajemnicy zawodowej osobie trzeciej (spółce pośredniczącej, w tym jej personelowi).
 
Wskazać przy tym należy – i zdaniem Sądu Obwiniony operując na rynku usług prawnych miał tego świadomość - że zdecydowana większość radców prawnych tak samo interpretuje i przestrzega art. 8 ust. 1 ustawy, prowadząc działalność i kancelarie w formach wynikających z tego przepisu. Przypadki, które powołuje (abstrakcyjnie) Obwiniony mogą być więc traktowane jako kontrowersyjne lub po prostu sprzeczne z ustawą wyjątki, które nie mogą być przyjmowane za wzorzec postępowania i nie świadczą o prawidłowości jego postępowania.
 
Ostatecznie Sąd przyjął więc, że uczestnicząc w Spółce jako wspólnik i członek zarządu i faktycznie zajmując się w niej świadczeniem usług prawnych Obwiniony jednoznacznie i w sposób świadomy, a nadto w długim okresie (ponad […] roku) naruszył art. 8 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. W ocenie Sądu Obwiniony dopuścił się tego w pełni świadomie, a nawet celowo, tzn. przez kilka lat wykonywał pomoc prawną w Spółce, w sposób zorganizowany i realizując stosunkowo duże obroty ([…] złotych rocznie). Dodać należy, że nawet błąd co do prawa – nieprawidłowa interpretacja art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, choć w ocenie Sądu nie można przyjąć, że miał miejsce i tak nie mógłby wyłączać odpowiedzialności, bowiem nie byłby to błąd usprawiedliwiony, przy zachowaniu należytej i oczekiwanej od radcy prawnego staranności. Obwiniony w najkorzystniejszej dla niego wersji i tak powinien był wiedzieć, szczególnie zaś po wypowiedzeniu mu umowy z powodu wskazanego przez adw. adw. C. (k. […]), że przyjęta formuła prawna działalności jest wadliwa i nieakceptowalna. Nie mogło ujść jego uwadze, że wykonywanie zawodu w spółce kapitałowej z udziałem radców prawnych nie ma w Polsce podstaw prawnych i faktycznie nie jest realizowane. Zatem Sąd przyjmuje, że jego tezy w tym zakresie są podnoszone jedynie jako linia obrony ,a nie są wyrazem rzeczywistej świadomości (a w istocie nieświadomości prawnej). Formy wykonywania zawodu przez radców prawnych należą bowiem do elementarnej wiedzy radcy prawnego, obok zasad dotyczących tajemnicy zawodowej czy konfliktu interesów i są powszechnie znane wśród członków samorządu zawodowego.
 
Charakterystyczne jest przy tym, że także w czasie postępowania dyscyplinarnego i specyficznie po postawieniu zarzutów, Obwiniony nie zrezygnował z formy spółki kapitałowej dla wykonywania pomocy prawnej (uczestniczył w spółce kapitałowej L.(5)). Niewątpliwie najpóźniej w tym momencie Obwiniony winien był zweryfikować swoje postępowanie – ku czemu miał możliwości, a czego nie uczynił. Stanowi to zdaniem Sądu okoliczność obciążającą i potwierdzającą intencjonalny charakter naruszenia. Świadczy o konsekwentnym, by nie rzec uporczywym trwaniu w stanie naruszenia i swoistym lekceważeniu negatywnej oceny organów samorządu i przepisów ustawy.
 
Oceniając stopień winy Sąd brał także pod uwagę, że Obwiniony dopuścił się przewinienia nie jednorazowo ale w długim kilkuletnim okresie, a nadto naruszenie było w warunkach zorganizowanego przedsiębiorstwa. Zlekceważył albo pominął przy tym sygnały o niezgodności postępowania (konkretnie w postaci wypowiedzenia k. […]). Na niekorzyść działa również to, że naruszenie dawało Obwinionemu niewątpliwą korzyść majątkową, nie tylko poprzez uzyskiwanie przychodów na rzecz Spółki, ale także przez ograniczenie jego osobistego ryzyka odpowiedzialności odszkodowawczej w stosunku do innych radców prawnych wykonujących zawód zgodnie z ustawą. Obwiniony, przyjmując korzystną dla siebie postawę sprzeczną z ustawą faktycznie nieuczciwie konkurował z innymi radcami prawnymi stosującymi się do ustawy, przez ograniczenie swojego osobistego ryzyka oraz przez ograniczenie lub wyłączenie kosztów związanych ze składkami ubezpieczenia społecznego, których nie musiał ponosić prowadząc działalność w spółce kapitałowej. Taka postawa Obwinionego zasługuje w ocenie Sądu na surową ocenę i adekwatną do tej oceny karę dyscyplinarną.
 
Mając również na uwadze podejmowaną przez Obwinionego, oczywiście sprzeczną z prawem argumentację, to, że nawet w czasie prowadzonego postępowania nie widział powodu do zaprzestania kwestionowanej formuły świadczenia usług, jak i brak krytycyzmu w stosunku do swojego postępowania, Sąd ocenił, że adekwatną karą wobec popełnionego czynu będzie kara pozbawienia prawa do wykonywania zawodu. Mimo, iż jest to kara najsurowsza, Obwiniony swoim postępowaniem i stosunkiem do popełnionego deliktu dowiódł, że w istocie nie jest zainteresowany świadczeniem pomocy prawnej w ramach ustawy o radcach prawnych i dlatego pozbawienie go prawa do tego jest faktycznie potwierdzeniem jego założeń i swoiście doprowadzi do stanu zgodności. Mianowicie umożliwi mu prowadzenie działalności w spółce kapitałowej. Skoro bowiem Obwiniony od kilku lat i obecnie świadomie świadczy pomoc prawną w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i nie zmienia tego nawet w trakcie postępowania dyscyplinarnego tego dotyczącego, nadto nie stawia się na rozprawie aby swoją postawę uzasadnić czym daje wyraz swojego stosunku do samorządu zawodowego radców prawnych, to w ocenie Sądu jedynie kara najsurowsza doprowadzi do zakończenia niezgodnej z prawem praktyki Obwinionego, który – czego dowiódł – świadomie nie zamierzał i nie zamierza stosować się do przepisów ustawy.
 
Odnośnie do zarzutu 2
 
W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że Obwiniony w sposób zawiniony, tzn. świadomie posługiwał się w […] r. danymi kancelarii radcy prawnego, której faktycznie od […] r. nie prowadził, co mogło wprowadzać w błąd sądy, wobec których to czynił. Obwiniony naruszył tym samym art. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, zgodnie z którym radca prawny obowiązany jest wykonywać czynności zawodowe rzetelnie i uczciwie, zgodnie z prawem, zasadami etyki zawodowej oraz dobrymi obyczajami. Sprzeczne z takimi dyrektywami jest wprowadzanie adresatów w błąd, przez powoływanie się na formę działalności, która nie jest faktycznie wykorzystywana przez radcę prawnego.
 
W ocenie Sądu Obwiniony wiedział, że nie prowadzi jednoosobowej kancelarii radcy prawnego, a tym samym wiedział, że nie może posługiwać się oznaczeniem wskazującym na coś przeciwnego. Tym samym posługując się firmą kancelarii, w której zawodu nie wykonywał, dopuścił się naruszenia art. 6 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. W związku z tym, za to, na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawych, ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną.
 
W tym wypadku Sąd uznał, że adekwatną do stopnia szkodliwości czynu będzie kara pieniężna w wysokości […] złotych. Jest to kara o średniej dolegliwości jednak odpowiednia aby stanowiła adekwatną odpowiedź na swobodny i sprzeczny z prawem oraz zasadami deontologii zawodowej, stosunek Obwinionego do jego obowiązków dotyczących prowadzenia działalności i informowania o formie wykonywania zawodu.
 
O kosztach postępowania Sąd postanowił na podstawie art. 70(6) ust. 2 ustawy o radcach prawych oraz uchwały KRRP nr 86/IX/2015 KRRP z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, biorąc pod uwagę czasochłonność sprawy wyznaczoną objętością akt oraz liczbą zarzutów. W związku z tym koszty ryczałtowo obciążające Obwinionego z powodu jej skazania ograniczono w tym postępowaniu do kwoty […] zł.
 
W.K.

Prawo i praktyka

Przygody Radcy Antoniego

Odwiedź także

Nasze inicjatywy