Komitet Helsiński w Polsce wyraził w niedzielę „najwyższe zaniepokojenie” w związku z działaniami podejmowanymi wobec Trybunału Konstytucyjnego. Według niego, obecnie właściwe działanie instytucji stojących straży prawa „zakłóca się poprzez manipulacje dotyczące ich składu”.

Pod oświadczeniem, przesłanym PAP w niedzielę podpisali się: Teresa Bogucka, Halina Bortnowska Dąbrowska, Jerzy Ciemniewski, Janusz Grzelak, Jacek Kurczewski, Ewa Łętowska, Wojciech Maziarski, Michał Nawrocki oraz Danuta Przywara.
„W związku z działaniami podejmowanymi wobec Trybunału Konstytucyjnego Komitet Helsiński w Polsce wyraża najwyższe zaniepokojenie sytuacją, gdy prawo traktuje się instrumentalnie w bieżących rozgrywkach politycznych” – głosi dokument.
Podkreślono w nim także, że obecnie właściwe działanie instytucji stojących straży prawa –takich jak Trybunał Konstytucyjny – „zakłóca się poprzez manipulacje dotyczące ich składu”.
Nie jest to pierwszy krytyczny głos wobec propozycji PiS dot. TK.
W sobotę koalicja organizacji pozarządowych monitorujących wybory sędziów Trybunału Konstytucyjnego wyraziła zaniepokojenie wstrzymywaniem przez prezydenta Andrzeja Dudę zaprzysiężenia trzech nowych sędziów, a także projektem PiS ws. zmiany ustawy o TK.
Wspólne oświadczenie w tej sprawie wydały w sobotę Instytut INPRIS, sekcja polska Międzynarodowej Komisji Prawników i Helsińska Fundacja Praw Człowieka.
PiS chce unieważnić wybór 5 nowych sędziów TK, rozszerzyć z obecnych 9 do 11 sędziów tzw. pełny skład TK oraz wygasić kadencję obecnego prezesa TK. Takie zapisy zawiera projekt nowelizacji ustawy o TK, zgłoszony w czwartek przez PiS. W piątek został on wycofany dla wprowadzenia „drobnych poprawek technicznych”, ale – jak deklarowano – poprawki te nie mają zmienić meritum projektu.
Według pomysłów PiS, w przypadku wybranych już „kandydatów do TK, którzy nie rozpoczęli kadencji w rozumieniu niniejszej ustawy, wybór przeprowadza się od początku, zgodnie z nowymi przepisami”. Kadencja sędziego ma się rozpoczynać z dniem złożenia ślubowania wobec prezydenta RP – co następuje w terminie 30 dni od wyboru. Sejm ma wybierać następców tylko tych sędziów TK, których kadencja wygasa w trakcie aktualnej kadencji Izby.
Ponadto rozszerzono by z obecnych 9 do 11 sędziów tzw. pełny skład TK, który ma badać m.in. kwestie sądownictwa i trybunałów, w tym samego TK. Jeśli nowelizacja wejdzie w życie, to TK nie będzie mógł wyłonić przez pewien czas pełnego składu i zbadać tej nowelizacji, gdyby ktoś ją zaskarżył. Po 8 grudnia TK będzie liczył 10 sędziów – jeżeli prezydent nie zaprzysięgnie żadnego z sędziów wybranych w październiku.
Pomysły PiS b. prezes TK Jerzy Stępień nazywa próbą „całkowitego sparaliżowania” pracy TK. Porównuje je do „demontażu sądownictwa konstytucyjnego” przez Łukaszenkę, Janukowycza, Putina i Orbana.
8 października poprzedni Sejm wybrał pięciu nowych sędziów TK – przeciw czemu było PiS. Sędziów TK mógł wybrać nowy Sejm i w normalnych warunkach właśnie w taki sposób by to nastąpiło; w moim przekonaniu to, co się stało, było poważnym naruszeniem zasad demokratycznych – mówił Duda w środę. O przyjęcie ślubowania trzech sędziów apelowali w piątek do prezydenta posłowie PO.
We wtorek PiS wycofało z TK swój wniosek ws. nowej ustawy o TK, która była podstawą wyboru nowych sędziów. Autorzy wniosku podkreślali w nim, że o ile wygaśnięcie mandatu trójki sędziów następuje jeszcze w trakcie poprzedniej kadencji Sejmu, o tyle mandat pozostałej dwójki sędziów wygasa w grudniu – w trakcie kadencji nowego Sejmu. W czwartek rzeczniczka PiS Elżbieta Witek wyjaśniła, że wniosek jest bezzasadny, bo PiS chce nowej ustawy o TK.
(PAP)