opublikowano: 2015-02-05 przez:

"RPO zwracała uwagę, że ustawa nie gwarantuje skutecznej pomocy dla osób pokrzywdzonych przestępstwem" - mówił prezentując Sejmowi projekt senator Piotr Zientarski (PO). Dodał, że w budżecie państwa przewidziano środki na ewentualny wzrost nakładów na kompensaty po uchwaleniu nowelizacji.

Planowana nowelizacja ma m.in. zmienić generalną zasadę - kompensata nie będzie przysługiwała ofiarom przestępstwa, tylko szerzej - czynu zabronionego. Taka zmiana - zdaniem senatorów - spowoduje, że z kompensat będzie mogła skorzystać większa liczba osób, np. osoby pokrzywdzone, gdy nie jest znany sprawca czynu lub jest on niepoczytalny.

Projekt poparły wszystkie kluby. Wskazywały jednak, że podczas prac sejmowej komisji sprawiedliwości i praw człowieka będzie trzeba odnieść się do krytycznych uwag zgłoszonych w opiniach do projektu.

Kluczowy zapis, w ramach którego pojęcie "przestępstwa" zastępuje się pojęciem "czyn zabroniony", skrytykowała m.in. Krajowa Rada Sądownictwa. Wskazywała, że zmiana taka zrodzi np. wątpliwości dotyczące objęcia ustawą osób pokrzywdzonych przez nieletnich, którzy zgodnie z przepisami mogą dopuścić się "czynu karalnego".

Senacka inicjatywa zakłada też możliwość przyznania zaliczki na kompensatę, która dla ofiar czynów zabronionych, lub ich najbliższych - np. w przypadku śmierci ofiary - ma być szybką i realną pomocą w trudnej sytuacji.

Obecnie ustawa przewiduje, że kompensata nie może przekroczyć 12 tys. zł. W propozycji Senatu zaproponowano podwyższenie kwoty maksymalnej do 25 tys. zł, zaś w przypadku śmierci ofiary kompensata będzie mogła dochodzić do 60 tys. zł.

Wbrew pierwotnym planom w przedłożonym Sejmowi projekcie zdecydowano, że przepisy nie będą określać kwoty minimalnej kompensaty. "Przyjęcie takiej kwoty (...) zmuszałoby organ orzekający do przyznawania całej kwoty minimalnej w przypadku każdego wniesionego wniosku np. w przypadku udowodnienia szkody o wartości 700 zł, należałoby zasądzić kwotę wskazaną w ustawie jako minimalną, np. 1 tys. zł" - zaznaczono w uzasadnieniu.

Według obowiązującej ustawy kompensata może być przyznana w kwocie pokrywającej wyłącznie utracone zarobki lub inne środki utrzymania, koszty związane z leczeniem i rehabilitacją oraz koszty pogrzebu. W myśl propozycji Senatu prawa do kompensaty nie będą miały wyłącznie osoby będące na utrzymaniu ofiary przestępstwa, która poniosła śmierć. Prawo do niej mają uzyskać też np. rodzice dzieci będących ofiarami przestępstw.

Zaproponowano także wydłużenie terminu złożenia wniosku o kompensatę do 3 lat od ujawnienia się skutków czynu zabronionego, nie później jednak niż 5 lat od jego popełnienia. Planowana nowelizacja ma także uprościć procedury odnoszące się do uzyskiwania kompensat.

Z informacji RPO na temat aktualnego działania ustawy wynika, że sądy w latach 2006-2013 rozpatrzyły 1449 wniosków, przyznając kompensatę w 350 przypadkach, co oznacza przyznanie średnio 44 kompensat rocznie. Z 70 mln zł rezerwowanych w budżecie na ten cel wykorzystywany jest zaledwie ułamek tej kwoty. (PAP)