Uznanie Ślązaków za mniejszość etniczną to główny cel obywatelskiego projektu nowelizacji ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Projekt, pod którym podpisało się 140 tys. osób, został skierowany w Sejmie do pierwszego czytania.

Obywatelski projekt przewiduje dopisanie do obecnej listy czterech mniejszości etnicznych: karaimskiej, łemkowskiej, romskiej i tatarskiej, piątej – śląskiej. Za propozycją stoi Rada Górnośląska (zrzeszająca kilkanaście śląskich organizacji i stowarzyszeń, m.in. Ruch Autonomii Śląska).
Projekt trafił do Sejmu w lipcu 2014 roku, w październiku ub. roku odbyło się jego pierwsze czytanie, następnie został skierowany do prac w komisjach. W lipcu tego roku została powołana komisja nadzwyczajna, która miała szczegółowo rozpatrzyć projekt – we wrześniu odbyło się posiedzenie połączonych komisji, które miały przyjąć sprawozdanie z jej prac. Jednak projekt ponownie został wówczas skierowany do podkomisji w celu uzupełnienia m.in. o ewentualne skutki finansowe noweli.
Przyjęcie projektu umożliwiłoby m.in. uznanie śląskiego za język regionalny. Inicjatorzy podkreślają, że w projekcie nie proponują usankcjonowania śląskiej mniejszości narodowej. Przypominają, że według Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 r. narodowość śląską zadeklarowało 847 tys. osób.
Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, która weszła w życie w 2005 r., rozróżnia mniejszość narodową od etnicznej poprzez kryterium utożsamiania się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.
W świetle ustawy mniejszością narodową jest grupa obywateli polskich, mniej liczna od pozostałej części ludności Polski, w sposób istotny odróżniająca się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją, dążąca do zachowania swojego języka, kultury i tradycji, mająca świadomość własnej historycznej wspólnoty narodowej i ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę, której przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Polski od co najmniej 100 lat. Mniejszością etniczną jest grupa spełniająca te same kryteria – jednak nieutożsamiająca się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.
Ustawa wymienia dziewięć mniejszości narodowych: białoruską, czeską, litewską, niemiecką, ormiańską, rosyjską, słowacką, ukraińską i żydowską oraz cztery mniejszości etniczne: karaimską, łemkowską, romską i tatarską. Ustawa wprowadziła także język kaszubski jako język regionalny.
Wejście projektowanej nowelizacji w życie dałoby mowie śląskiej podobne prawa, jakie wynikałyby z nadania jej statusu języka regionalnego. Zapewniłoby też fundusze m.in. na śląską edukację regionalną, działalność kulturalną i artystyczną, tworzenie śląskich programów telewizyjnych i audycji radiowych oraz ochronę miejsc związanych ze śląską kulturą.
Zgodnie z ustawą o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli pierwsze czytanie projektu obywatelskiego powinno odbyć się w terminie 3 miesięcy od daty wniesienia go. Projekt, w stosunku do którego postępowanie ustawodawcze nie zostało zakończone w trakcie kadencji Sejmu, w której został wniesiony, jest rozpatrywany przez Sejm następnej kadencji, bez potrzeby ponownego wnoszenia. W takim przypadku pierwsze czytanie projektu powinno się odbyć nie później niż w terminie 6 miesięcy od daty pierwszego posiedzenia Sejmu.
(PAP)