Wyższy Sąd Dyscyplinarny KIRP w Warszawie orzeczeniem z dnia 8 lutego 2017 r. sygn. akt WO 172/16 zmienił orzeczenie OSD w części dotyczącej kary w ten sposób, że wymierzył Obwinionemu na podstawie art. 65 ust. 1 pkt 3 ustawy o radcach prawnych karę pieniężną w kwocie […] oraz dodatkowo na podstawie art. 65 ust. 2a ustawy o radcach prawnych orzekł zakaz wykonywania patronatu na czas […] lat.
 

nienależyte wykonywanie czynności zawodowych poprzez skierowanie w dniu [...] r. pisma do Generalnego Dyrektora D., w którym odnosi się do sytuacji finansowej jedynego udziałowca Skarżącej oraz do faktu, że Skarżąca występowała jako wykonawca obiektu M. (2), stwierdzając, że Skarżąca wadliwie wykonała prace, co spowodowało zamknięcie obiektu M. (2), oraz podnosi, że koszty naprawy i odszkodowań przewyższą kwotę [...] złotych, w sytuacji gdy wcześniej świadczył pomoc prawną na rzecz Skarżącej w zakresie objętym niezakończonym dotąd sporem sądowym dotyczącym odpowiedzialności kontraktowej z tytułu wykonania obiektu M. (2),
tj. w sprawie dotyczącej czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, określone w art. 12 i 19 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, ogłoszonego uchwałą nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia
28 grudnia 2010 r. w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 z późn. zm.);
 

 

  Uzasadnienie
 

W dniu [...] r. do Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej zwana „OIRP w W.”) wpłynęło pismo D. (dalej zwana „Pokrzywdzoną”) zawierające skargę na postępowanie radcy prawnego B. (dalej zwany „Obwinionym”).

W piśmie tym Pokrzywdzona podniosła, że Obwiniony na podstawie umowy z dnia [...] r. świadczył na jej rzecz usługi doradztwa prawnego, które związane były z prowadzonymi przez Pokrzywdzoną postępowaniami sądowymi na terenie Polski. Do obowiązków Obwinionego w ramach wspomnianej umowy należało pozyskiwanie informacji źródłowych, prowadzenie analiz przy współpracy M. (1). Pokrzywdzona wskazała, że Obwiniony świadczył również usługi prawne na rzecz M. (1), przy czym między M. (1) a Pokrzywdzoną istniało w tym zakresie stosowne ustne porozumienie a Obwiniony uzyskał zgodę Zarządu M. (1) na zawarcie umowy świadczenia usług prawnych na rzecz Pokrzywdzonej. O uzyskaniu tej zgody Obwiniony poinformował Pokrzywdzoną. Z tytułu świadczonych na rzecz Pokrzywdzonej usług Obwiniony otrzymywał stosowne wynagrodzenie, wypłacane w oparciu o wystawiane faktury.
Pokrzywdzona kolejno wskazała, że Obwiniony w związku ze świadczeniem na jej rzecz usług prawnych wszedł w posiadanie informacji dotyczących jej funkcjonowania, w tym szczegółów jej strategii procesowej, sytuacji finansowej oraz innych spraw objętych tajemnicą przedsiębiorstwa. Ponadto, ze skargi Pokrzywdzonej wynika, że Obwiniony uczestniczył w spotkaniach, podczas których omawiane były strategie dotyczące dalszej działalności spółki. W jednym z takich spotkań, tj. w dniu [...] r. uczestniczyli poza Pokrzywdzoną i Obwinionym przedstawiciele jedynego wspólnika Pokrzywdzonej, tj. M. (3)  z siedzibą w P. (dalej zwana „M. (3)”). Pokrzywdzona wyjaśniła, że M. (3) to spółka z sektora budowlanego, która na dzień składania skargi prowadziła roboty budowlane przy przebudowie drogi w W..
W dalszej części Pokrzywdzona podniosła, że za pośrednictwem M. (3) weszła w posiadanie pisma z dnia [...] r., w którym Z. S.A. skierowały do M. (3) i Dyrektora D. prośbę o udzielenie wyjaśnień i przedstawienia stanowiska M. (3) w przedmiocie załączonych do pisma dokumentów, tj: interpelacji radnego W. oraz pisma z dnia [...] r. Kancelarii, prowadzonej przez Obwinionego. Z informacji uzyskanej przez Pokrzywdzoną wynika, że Obwiniony skierował pismo do Dyrekcji D., w którym odniósł się m.in. do sytuacji wewnętrznej M. (3), w tym jej wyników finansowych. Dodatkowo Obwiniony w piśmie tym wyraził swoje obawy co do powodzenia inwestycji, której M. (3) jest generalnym wykonawcą (, jak również odwołał się do okoliczności, że Pokrzywdzona występowała jako wykonawca drogi w obiekcie w W. i że wadliwie wykonała prace, co spowodowało konieczność zamknięcia obiektu. Obwiniony wskazał również, że koszty naprawy i odszkodowań, które zapłacić będzie musiała Pokrzywdzona przewyższą kwotę [...] złotych.
Powyższe twierdzenia Obwinionego w ocenie Pokrzywdzonej są całkowicie nieprawdziwe. Co więcej ewentualna odpowiedzialność Pokrzywdzonej za wykonanie drogi w obiekcie W. stanowi przedmiot postępowania sądowego i co istotne, Obwiniony postanowił w tym postępowaniu wspierać interesy Pokrzywdzonej. Obwiniony posiadał szczegółową wiedzę na temat stanu sprawy, w tym stanowiska Pokrzywdzonej o braku jej odpowiedzialności za wady nawierzchni obiektu. Co więcej, celem zawarcia umowy o świadczenie usług prawnych przez Obwinionego na rzecz Pokrzywdzonej było świadczenie pomocy prawnej właśnie w zakresie spraw i postępowań dotyczących wykonanych prac przez Pokrzywdzoną na obiekcie W..
W ocenie Pokrzywdzonej, Obwiniony kierując stosowne pismo do Dyrekcji D. miał na celu zdyskredytowanie M. (3) – jako jedynego wspólnika Pokrzywdzonej i generalnego wykonawcy ważnej inwestycji [...]. Ponadto, Pokrzywdzona zwróciła uwagę na tę okoliczność, że wspomniane pismo Obwinionego z dnia [...] r. zostało przesłane do Dyrekcji D. na kilka dni przed zaplanowanym spotkaniem tej ostatniej z M. (3).
Powyższe postępowanie Obwinionego zdaniem Pokrzywdzonej stanowi rażące naruszenie podstawowych zasad wykonywania zawodu radcy prawnego. Wyrażanie przez Obwinionego stanowiska sprzecznego ze stanowiskiem prezentowanym przez Pokrzywdzoną, a ponadto wyrażanie opinii, które mogą być odebrane jako uznanie winy przez Pokrzywdzoną, co wiązać się może z poniesieniem przez nią w dalszej kolejności odpowiedzialności odszkodowawczej, Pokrzywdzona uznaje za naruszenie przez Obwinionego podstawowych zasad wykonywania zawodu. Ponadto, zdaniem Pokrzywdzonej, Obwiniony dopuścił się naruszenia podstawowych zasad wykonywania zawodu radcy prawnego kierując pismo do Dyrekcji D., co w jej ocenie może mieć wpływ na przebieg postępowań sądowych, w których występuje, jak również może wpłynąć na jej wizerunek w sektorze budowlanym – a co za tym idzie na pozyskiwanie klientów i udział w inwestycjach. Dodatkowo, postępowanie Obwinionego stanowi w ocenie Pokrzywdzonej naruszenie postanowień łączących ich umowy, w której Obwiniony zobowiązał się do zachowania w tajemnicy wszelkich informacji uzyskanych w związku z zawarciem umowy lub jej wykonaniem.
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, w dniu [...] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego OIRP w W. postanowiła przedstawić Obwinionemu zarzuty.
W dniu [...] r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego OIRP w W. wydała postanowienie o zamknięciu dochodzenia i tego samego dnia skierowała do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko Obwinionemu stawiając mu zarzut nienależytego wykonywania czynności zawodowych poprzez skierowanie w dniu [...] r. pisma do Dyrekcji D., w którym odnosi się do sytuacji finansowej jedynego udziałowca Pokrzywdzonej oraz do faktu, że Pokrzywdzona występowała jako wykonawca drogi w obiekcie W., stwierdzając, że Pokrzywdzona wadliwie wykonała prace, co spowodowało zamknięcie obiektu oraz podnosi, że koszt naprawy i odszkodowań przewyższą kwotę [...] złotych, w sytuacji, gdy wcześniej świadczył pomoc prawną na rzecz Pokrzywdzonej w zakresie objętym niezakończonym dotąd sporem sądowym dotyczącym odpowiedzialności kontraktowej z tytułu wykonania drogi w obiekcie M. (2), tj. w sprawie dotyczącej czynu naruszającego podstawowe wartości i zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, określone w art. 12 i 19 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, ogłoszonego uchwałą nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 z późn. zm.) oraz w art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (k. 123-124).
           
            Okręgowy Sąd Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. (dalej „OSD” bądź „Sąd”) na rozprawie w dniu [...] r. rozpoznał sprawę przeciwko radcy prawnemu B..
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny ustalił następujący stan faktyczny:
Obwiniony na podstawie umowy z dnia [...] r. świadczył na rzecz Pokrzywdzonej usługi doradztwa prawnego, które związane były z prowadzonymi przez Pokrzywdzoną postępowaniami sądowymi na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Do obowiązków Obwinionego w ramach wspomnianej umowy należało pozyskiwanie informacji źródłowych, prowadzenie analiz przy współpracy M. (1). Obwiniony świadczył również usługi prawne na rzecz M. (1). Między M. (1) a Pokrzywdzoną istniało w tym zakresie stosowne ustne porozumienie. Obwiniony uzyskał zgodę Zarządu M. (1) na zawarcie umowy świadczenia usług prawnych na rzecz Pokrzywdzonej (k. [...]).
Obwiniony w związku ze świadczeniem na rzecz Pokrzywdzonej usług prawnych wszedł w posiadanie informacji dotyczących jej funkcjonowania, w tym szczegółów jej strategii procesowej, sytuacji finansowej oraz innych spraw objętych tajemnicą przedsiębiorstwa.
Obwiniony w dniu [...] r. brał udział w spotkaniu, w którym uczestniczyli poza Pokrzywdzoną i Obwinionym przedstawiciele jedynego wspólnika Pokrzywdzonej, tj. M (3).. M. (3) to spółka z sektora budowlanego, która na dzień składania skargi prowadziła roboty budowlane przy przebudowie drogi w W.. Obwiniony miał świadomość powiązań między Pokrzywdzoną a M. (3) (k. [...]).
Obwiniony w dniu [...] r. skierował pismo do Dyrekcji D., w którym odniósł się m.in. do sytuacji wewnętrznej M. (3), w tym jej wyników finansowych. Dodatkowo Obwiniony w piśmie tym wyraził swoje obawy co do powodzenia inwestycji, której M. (3) jest generalnym wykonawcą, jak również odwołał się do okoliczności, że Pokrzywdzona występowała jako wykonawca drogi w obiekcie i że wadliwie wykonała prace na tym obiekcie, co spowodowało konieczność zamknięcia obiektu. Obwiniony wskazał również, że koszty naprawy i odszkodowań, które zapłacić będzie musiała Pokrzywdzona przewyższą kwotę [...] złotych (k. [...]).
Pismo Obwinionego z dnia [...] r. sporządzone zostało na papierze firmowym oraz zawierało pieczęć firmową Obwinionego określającą wykonywany przez niego zawód radcy prawnego (k. [...]).
Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu akta sprawy o sygn. D 14/2015, w szczególności o: treść skargi na Obwinionego (k. [...]),
Sąd uznał dowody z dokumentów załączonych do skargi z dnia [...] roku, tj. kopii umowy świadczenia usług doradztwa prawnego zawarte pomiędzy Obwinionym i Pokrzywdzoną (k. [...]), faktury vat (k. [...]), zestawienia czynności wykonanych przez Obwinionego na rzecz Pokrzywdzonej (k. [...]), pisma z dnia [...] roku skierowanego do Pokrzywdzonej (k. [...]), pisma Obwinionego skierowanego do Dyrekcji D. z dnia [...] roku oraz załączonych do niego kopii artykułów prasowych (k. [...]), za wiarygodne jako że ich autorami są strony a ich prawdziwość nie była w postępowaniu kwestionowana.
Pozostałe dowody potwierdzają powyższe ustalenia albo nie mają na nie wpływu.
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że Obwiniony dopuścił się zarzucanego mu we wniosku o wszczęcie postępowania czynu.
W szczególności nie budzi wątpliwości, że Obwiniony skierował w dniu [...] r. pismo do Dyrekcji D., w którym odniósł się do sytuacji finansowej jedynego udziałowcy Pokrzywdzonej. W piśmie tym Obwiniony wskazał również, że Pokrzywdzona występowała jako wykonawca drogi w obiekcie. oraz że wadliwie wykonała prace, co spowodowało zamknięcie obiektu. Dodatkowo Obwiniony przesądził, że koszt naprawy i odszkodowań, które będzie musiała z tego tytułu zapłacić Pokrzywdzona przewyższą kwotę [...] złotych.
Obwiniony uczynił powyższe w sytuacji, gdy wcześniej świadczył pomoc prawną na rzecz Pokrzywdzonej w zakresie objętym niezakończonym dotąd sporem sądowym dotyczącym odpowiedzialności kontraktowej z tytułu wykonania drogi w obiekcie M. (2). W związku z tym Obwiniony miał świadomość, że odpowiedzialność Pokrzywdzonej w tym zakresie nie została jeszcze przesądzona, a zatem nieuprawnione było wypowiadanie się przez niego zarówno o fakcie, jak i wysokości odpowiedzialności Pokrzywdzonej. Jest także oczywiste, że Obwiniony winien był rozumieć, że w sytuacji sporu prawnego nie do niego należy przesądzanie o odpowiedzialności którejkolwiek ze stron.
Nie może również budzić wątpliwości, że w skierowanym do Dyrekcji D. piśmie, Obwiniony występował jako radca prawny. Świadczy o tym zarówno użycie przez niego papieru firmowego, jak również pieczęci zawodowej. Abstrahując od powyższego, nawet w sytuacji, gdyby powyższe pismo pochodziło o Obwinionego jako osoby prywatnej, takie postępowanie również należałoby uznać za naganne i naruszające godność zawodu, której radca prawny zobowiązany jest dochować nie tylko bowiem przy wykonywaniu zawodu, ale również w życiu prywatnym.
Wystąpienie Obwinionego mogło spowodować naruszenie interesów i dobrego imienia Pokrzywdzonej tj. podmiotu, na rzecz którego Obwiniony wykonywał pomoc prawną. W szczególności wystosowanie ww. pisma przez Obwinionego mogło zdyskredytować Pokrzywdzoną w zakresie rzetelności i fachowości wykonywania przez nią, wizerunku Pokrzywdzonej w sektorze budowlanym, jak również przekładać się na współpracę Pokrzywdzonej z potencjalnymi klientami. Przesądzanie przez Obwinionego o odpowiedzialności Pokrzywdzonej za nieprawidłowe wykonanie robót budowlanych, mimo braku prawomocnego zakończenia postępowania sądowego w tej sprawie, w sposób oczywisty narusza art. 19 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Naruszenie to jest tym bardziej rażące, że Obwiniony świadczył wcześniej pomoc prawną na rzecz Pokrzywdzonej. Wynika z tego bowiem obowiązek ochrony jej interesów i dobrego imienia, a nie narażanie  go na szwank własnym postępowaniem. Zgodnie z art. 19 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, radca prawny nie może brać udziału ani w jakikolwiek sposób uczestniczyć w czynnościach, które uwłaczałyby godności zawodu lub podważały do niego zaufanie. Nie może budzić wątpliwości, że postępowanie Obwinionego, tj. działanie na szkodę swojego klienta i dyskredytowanie go ewidentnie prowadziło do podważenia zaufania w stosunku do niego. Co więcej, takie jego zachowanie uwłacza również godności zawodu wykonywanego przez Obwinionego.
Dodatkowo, wyrażenie opinii Obwinionego w piśmie z dnia [...] r., dotyczącej wykonania drogi w obiekcie M. (2) oraz kosztów naprawy i odszkodowań z nim związanych narusza również art. 12 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Stosownie do tego przepisu radca prawny zobowiązany jest do zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym dowiedział się w związku z wykonywaniem czynności zawodowych. Nie budzić wątpliwości sądu, że Obwiniony wiedzę o powyższych informacjach uzyskał, świadcząc obsługę prawną na rzecz Pokrzywdzonej. Uzyskane informacje Obwiniony wykorzystał wystosowując pismo do Dyrekcji D., naruszając tym samym ciążący na nim obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej.
W związku powyższym w ocenie OSD, Obwinionego należało uznać winnym zarzucanego mu we wniosku Rzecznika czynu. Sąd przypisując winę w takim zachowaniu uznaje, że jako radca prawny Obwiniony powinien był zdawać sobie sprawę z zakazu naruszania tajemnicy zawodowej i zakazu działania na szkodę klienta. Są to bowiem elementarne zasady etyczne wykonywania zawodu. Mimo to Obwiniony, z nieznanych powodów, ale niewątpliwie sposób świadomy i zamierzony dopuścił się czynów naruszających te zasady.
 
Zdaniem OSD, biorąc pod uwagę charakter przewinienia dyscyplinarnego, którego dopuścił się Obwiniony, jak również oceniając postępowanie Obwinionego względem Pokrzywdzonej, stopień winy Obwinionego należy uznać za znaczny. Za taką oceną winy Obwinionego przemawia w szczególności rażące naruszenie przez Obwinionego zasady zaufania klienta w stosunku do reprezentującego go pełnomocnika, co wystawia na szwank godność zawodową i niezbędne zaufanie klientów do radców prawnych.
 
Uznając winę Obwinionego w tym zakresie OSD ocenił, mając na względzie zgromadzony materiał dowodowy, że podejście Obwinionego do zasad zachowania tajemnicy zawodowej, jak również zasad zaufania klientów do radców prawnych, należy traktować jako niezrozumienie istoty wykonywania nie tylko zawodu, ale naruszenia podstawowych zasad uczciwości i przyzwoitości. Wobec tego OSD ocenił, że Obwiniony dopuścił się działania w warunkach winy umyślnej.
 
W ocenie OSD Obwiniony nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego wobec czego, adekwatne jest zastosowanie wobec obwinionego kary zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego na okres [...] miesięcy. Jest to kara surowa ale adekwatna biorąc pod uwagę rodzaj czynu – godzącego w podstawowe zasady etyczne wykonywanego zawodu. Naruszenia, których dopuścił się Obwiniony osłabiają zaufanie nie tylko do niego, ale negatywnie wpływają na wizerunek całego samorządu i innych radców prawnych. Wobec tego niezbędne jest aby samorząd jako taki stanowczo reagował na tego typu zachowania, zajmując jednoznaczne stanowisko wobec osób korzystających z pomocy prawnej. Wymierzona w tej sprawie kara ma zatem pełnić nie tylko funkcję prewencji indywidualnej ale i generalnej oraz stanowić będzie element odbudowy zaufania do zawodu radcy prawnego, które niewątpliwie zostało przez Obwinionego narażone na szwank. Kara zbyt łagodna, nieadekwatna do ciężaru gatunkowego tego deliktu mogłaby bowiem jedynie pogłębić poczucie krzywdy pokrzywdzonej i innych potencjalnych klientów, a tym samym osłabić zaufanie do pozostałych radców prawnych i zawodu jako takiego.
 
Obok kary zawieszenia prawa do wykonywania zawodu OSD obligatoryjnie orzekł za wobec Obwinionego dodatkowy środek w postaci zakazu patronatu. Zdaniem Sądu [...] okres tego zakazu jest odpowiedni.  Z uwagi na rodzaj popełnionego czynu Obwiniony przez ww. okres nie powinien uczestniczyć w procesie przygotowania aplikantów do wykonywania zawodu. Obwiniony podważył swoim postępowaniem zaufanie, jakie samorząd winien mieć do radcy prawnego, któremu powierza odpowiedzialną rolę przygotowania nowych członków samorządu do wykonywania pomocy prawnej. Postawa Obwinionego ujawniona w niniejszym postępowaniu niewątpliwie nie jest godna naśladowania i aplikanci radcowscy powinni być chronieni przed ewentualnością pobierania edukacji zawodowej na jego przykładzie.
Zdaniem Sądu wymierzone w ten sposób kary będą stanowią środek odpowiedni i spowodują, że Obwiniony nie dopuści się naruszeń zasad etyki zawodowej w przyszłości .
O kosztach postępowania OSD orzekł na podstawie art. 70⁶ ust. 2 ustawy o radcach prawnych, biorąc pod uwagę czynności podjęte w postępowaniu.
(AG)