28.03.2024

O członkostwie w spółdzielni mieszkaniowej osób posiadających ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w dniu 9 września 2017 r.

opublikowano: 2020-01-02 przez: Mika Ewelina

Niniejszy artykuł jest głosem w dyskusji nad tym, czy konsekwencją wejścia w życie w dniu 9 września 2017 r. ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo spółdzielcze[1] (dalej: „ustawa z 2017 r.”) było wygaśnięcie z mocy prawa członkostwa w spółdzielniach mieszkaniowych osób posiadających ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Wątpliwości dotyczą ponad pół miliona osób w całej Polsce, które w przeszłości uzyskały przydział spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w budynku położonym na gruncie, do którego spółdzielni mieszkaniowej nie przysługuje prawo własności albo prawo użytkowania wieczystego, a więc które to osoby posiadały w dniu wejścia w życie ustawy z 2017 r. ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Wątpliwości te przekładają się na zgodność z prawem uchwał organów spółdzielni mieszkaniowych podjętych z udziałem tych osób. Według autorów niniejszego artykułu osoby te pozostały członkami spółdzielni mieszkaniowych, a ustawodawca nie pominął tych osób w przepisach ustawy z 2017 r., w związku z czym miały one prawo głosować nad uchwałami podejmowanymi przez organy spółdzielni.
 

[1] Dz. U. poz. 1596.

Źródło problemu
Na podstawie ustawy z 2017 r. dokonano zmian art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych[1] (dalej: „u.s.m.”), wprowadzając w tym przepisie enumeratywne wyliczenie praw do lokali, z którymi jest związane członkostwo w spółdzielni mieszkaniowej. Pośród tych praw nie znalazła się ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, choć w tym katalogu jest spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz ekspektatywa własności, czyli roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu (art. 3 ust. 1 pkt 2 i 4 u.s.m.).
Ponadto przepisem art. 4 ustawy z 2017 r. pozbawiono z mocy prawa, z dniem jej wejścia w życie, członkostwa w spółdzielniach mieszkaniowych tych członków, którym w dniu wejścia w życie ustawy z 2017 r. nie przysługiwało spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu albo prawo odrębnej własności lokalu oraz którym nie przysługiwało roszczenie o ustanowienie prawa odrębnej własności lokalu lub roszczenie o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Ustawodawca wyeliminował więc z kręgu członków spółdzielni mieszkaniowych osoby, które albo nie posiadały żadnego prawa do lokalu w zasobach spółdzielni, albo nie posiadały roszczenia o ustanowienie takiego prawa. Już literalne brzmienie art. 4 ustawy z 2017 r. prowadzi do wniosku, że członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej nie straciły osoby, którym przysługiwała w dniu wejścia w życie tej ustawy ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Po pierwsze, na podstawie tego przepisu członkostwo utraciły osoby, które nie posiadały wymienionego w tym przepisie prawa do lokalu lub roszczenia o ustanowienie prawa do lokalu. Po drugie, przepis ten milczy na temat ekspektatywy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Niemniej, art. 3 u.s.m., w brzmieniu nadanym ustawą z 2017 r., również milczy o ekspektatywie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. A zatem interpretując literalnie ten ostatni przepis, można dojść do wniosku, iż osoby posiadające ekspektatywę tego prawa nie są członkami spółdzielni. Rodzi to wszakże wątpliwości, gdyż jednocześnie art. 4 ustawy z 2017 r. wprost nie pozbawił ich członkostwa.
 
Cel ustawy z 2017 r.
Cel ustawy z 2017 r. wyrażono w uzasadnieniu jej projektu, zawartym w druku sejmowym nr 1624[2]. Było nim związanie członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej z posiadaniem prawa do lokalu lub roszczeniem o ustanowienie takiego prawa. Wskazano, że Trybunał Konstytucyjny (dalej: „TK”) w wyroku z 5 lutego 2015 r. w sprawie K 60/13[3], uznał, że art. 3 ust. 1 i 3 u.s.m., w zakresie, w jakim dopuszcza członkostwo w spółdzielni mieszkaniowej podmiotów, którym nie przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo odrębnej własności lokalu lub ekspektatywa odrębnej własności lokalu, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 Konstytucji RP oraz nie jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji RP.
W przywołanym wyroku TK wywiódł rodzaj interesu, którym powinna legitymować się osoba ubiegająca się o członkostwo w danej spółdzielni mieszkaniowej. Interes ten wynika z istoty funkcjonowania spółdzielni mieszkaniowych (odróżniającej je od innych spółdzielni), jakim jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin, przez dostarczanie członkom samodzielnych lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, a także lokali o innym przeznaczeniu. W świetle tego wyroku „osoby, które nie mają interesu polegającego na zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych lub polegających na dostarczaniu lokali o innym przeznaczeniu przez daną spółdzielnię mieszkaniową, a więc którym nie przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo odrębnej własności lokalu lub ekspektatywa odrębnej własności lokalu – nie mogą być jej członkami. W szczególności nie mogą być członkami spółdzielni mieszkaniowych osoby, które upatrują swój interes tylko w innej, pomocniczej działalności spółdzielni. Ma ona bowiem charakter związany z celem podstawowym i nie może być realizowana odrębnie. Członkami spółdzielni mieszkaniowej nie mogą być również członkowie organów spółdzielni i osoby w niej zatrudnione, jeżeli nie posiadają wyżej wskazanych praw do lokalu, a także osoby, które będąc członkami spółdzielni, zbyły lub w inny sposób utraciły prawo do lokalu (np. wygaśnięcie umowy najmu lokalu użytkowego) w spółdzielni lub w budynkach przez nią zarządzanych.”
W założeniu autorów projektu ustawy, ustawa z 2017 r. miała zrealizować wyrok TK w sprawie K 60/13 poprzez ograniczenie kręgu podmiotowego osób posiadających status członków spółdzielni. Dlatego na podstawie nowych przepisów członkami spółdzielni mieszkaniowej miały się stać wyłącznie osoby, które posiadają interes prawny – zgodny z celem działalności spółdzielni – wynikający z dotychczasowego brzmienia art. 1 u.s.m., a więc osoby, którym przysługują wymienione w ustawie z 2017 r. prawa do lokali (w tym ekspektatywa odrębnej własności lokalu). Ten zabieg legislacyjny miał przyznać realny wpływ na funkcjonowanie spółdzielni i współdecydowanie o szeregu aspektów jej działalności wyłącznie osobom, które z racji posiadanych praw do lokali są zobowiązane wnosić opłaty z tytułu ich użytkowania (lub będą je wnosić w przyszłości – w przypadku osób posiadających ekspektatywę odrębnej własności lokalu). Zaproponowane rozwiązanie chroni tym samym osoby zrzeszone w spółdzielni mieszkaniowej przed możliwością ingerencji w kwestie zarządu nieruchomościami spółdzielczymi i samą spółdzielnią przez osoby, które nie są zainteresowane zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych czy też potrzeb związanych z dostarczaniem lokali o innym przeznaczeniem[4].
 
Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich
We wniosku do TK[5] o stwierdzenie niezgodności art. 4 ustawy z 2017 r. z art. 58 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji RP[6] Rzecznik Praw Obywatelskich zajął kategoryczne stanowisko, iż art. 4 ustawy z 2017 r. pozbawił członkostwa tych członków spółdzielni mieszkaniowych, którzy w przeszłości uzyskali przydział spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w budynku położonym na gruncie, do którego spółdzielni mieszkaniowej nie przysługuje prawo własności albo prawo użytkowania wieczystego, a więc tych członków, którzy  posiadali w dniu wejścia w życie ustawy z 2017 r. ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Zdaniem Rzecznika spółdzielnie mieszkaniowe wykreślają te osoby z rejestru członków, co powoduje odebranie im uprawnień korporacyjnych wynikających ze stosunku członkostwa, pomimo że niewątpliwie wiążą ich ze spółdzielnią mieszkaniową interesy o charakterze majątkowym, polegające bezpośrednio na zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych[7].
Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich poparli Sejm i Prokurator Generalny w swoich odpowiedziach na wniosek Rzecznika do TK[8]. Wszyscy zgadzają się z jednym, że osoby posiadające ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nie należały do kręgu osób, których należało pozbawić członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej, aby zrealizować wyrok TK w sprawie K 60/13.
 
Ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu
Problem statusu prawnego osób posiadających spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu trwa właściwie od dnia wejścia w życie u.s.m. w jej pierwotnym brzmieniu, to jest od dnia 24 kwietnia 2001 r. Należy przypomnieć, że w pierwotnym brzmieniu u.s.m. spółdzielczego własnościowego prawa nie było pośród praw do lokalu mogących przysługiwać członkom spółdzielni mieszkaniowych. Zgodnie z art. 37 u.s.m. po wejściu w życie ustawy, czyli po dniu 24 kwietnia 2001 r., spółdzielnia mieszkaniowa nie mogła w ogóle ustanawiać spółdzielczych własnościowych praw do lokali mieszkalnych, spółdzielczych praw do lokali użytkowych, w tym garaży, ani praw do miejsc postojowych w wielostanowiskowych lokalach garażowych. Osoby te na podstawie art. 39 u.s.m. otrzymały roszczenie wobec spółdzielni mieszkaniowej o ustanowienie odrębnej własności tego lokalu.
Sąd Najwyższy (dalej: „SN”) w wyroku z 7 lutego 2002 r., I CKN 853/99[9], opowiedział się za tym, że dotychczasowe roszczenie o przydział spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu uległo przekształceniu w roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu. Szerzej o tej problematyce SN wypowiedział się w uchwale z 16 listopada 2004 r., III CZP 68/04[10]. Po pierwsze, w uzasadnieniu tej uchwały zdefiniowano podmiotowe prawo tymczasowe w postaci oczekiwania na ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, jako ekspektatywę odrębnej własności lokalu, w wyniku ich przekształcenia po dniu wejścia w życie u.s.m. Po drugie, SN opowiedział się za tym, że tak powstałe ekspektatywy odrębnej własności lokalu nie przekształciły się z powrotem w ekspektatywy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu po przywróceniu możliwości ustanawiania tego prawa, co dokonało się z dniem 15 stycznia 2003 r., to jest z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw[11].
Kolejny raz wątpliwości wokół spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu pojawiły się po dniu 31 lipca 2007 r., kiedy to na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustawy[12] (dalej: „ustawa z 2007 r.”) wprowadzono zakaz ustanawiania spółdzielczych własnościowych praw do lokali. W art. 7 ust. 2 ustawy z 2007 r. wprowadzono natomiast zasadę przekształcania spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu w prawo własnościowe w budynkach wybudowanych na gruntach, których spółdzielnia nie była ani właścicielem ani użytkownikiem wieczystym. Tę zasadę ustawową zanegował SN w postanowieniu z 16 stycznia 2009 r., III CZP 133/08[13], stwierdziwszy, że po wejściu w życie ustawy z 2007 r. nie jest możliwe przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, przyjęte bowiem w art. 7 ust. 2 ustawy z 2007 r. rozwiązanie pozostaje sprzeczne z regułą, że spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu może być ustanowione tylko w budynku stanowiącym własność lub współwłasność spółdzielni.
Kluczowym przepisem dla tezy postawionej w niniejszym opracowaniu jest natomiast art. 7 ust. 4 ustawy z 2007 r., zgodnie z którym, z dniem wejścia w życie ustawy z 2007 r. ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu stała się ekspektatywą prawa odrębnej własności lokalu. Zasadę tę powtórzono w art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw[14] (dalej: „ustawa z 2009 r.”). Przepis art. 5 ust. 3 ustawy z 2009 r. obowiązuje do dnia dzisiejszego – nie został uchylony ani nie stwierdzono jego niezgodności z Konstytucją RP.
Powstał problem statusu spółdzielczych własnościowych praw do lokali w budynkach wybudowanych na gruntach, do których spółdzielnia mieszkaniowa nie miała ani prawa własności ani prawa użytkowania wieczystego, przydzielonych członkom spółdzielni przed dniem wejścia w życie ustawy z 2007 r. Rzeczywiście, wprost ani ustawa z 2007 r., ani ustawa z 2009 r. nie regulowała sytuacji takich osób. Spółdzielnia mieszkaniowa nie może ustanowić na rzecz tych osób prawa odrębnej własności, ponieważ nie ma stosownego tytułu do gruntu, na którym stoi budynek. Jednocześnie nie może potwierdzić lub przyznać na nowo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, gdyż jest to sprzeczne z regułą ustanawiania praw rzeczowych na rzeczach niebędących własnością ustanawiającego te prawa.
Sąd Najwyższy w uchwale z 24 maja 2013 r., III CZP 104/12[15], sytuację tych osób określił jako moment, w którym ich roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu zostało maksymalnie ukształtowanie, ponieważ spełniły one wszelkie świadczenia na rzecz spółdzielni, aby oczekiwać ustanowienia tego prawa. Jedynie stan prawny, niezależny od tych osób, jest przeszkodą dla realizacji roszczenia. Uformowaniu tego prawa brakuje bowiem „ogniwa ostatniego” w postaci uzyskania przez spółdzielnię odpowiedniego tytułu prawnego do nieruchomości. Dlatego, zdaniem SN, jest to ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, taka sama jak w przypadku osób zmierzających do uzyskania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na podstawie umów o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.
Sąd Najwyższy przyjął taką interpretację przepisów art. 7 ust. 2 ustawy z 2007 r. i art. 6 ustawy z 2009 r., zgodnie z którą w przepisach tych chodzi nie tyle o lokatorskie prawo do lokalu, lecz raczej o sam fakt przydziału lokalu (zawarcia umowy członka ze spółdzielnią). SN podkreślił, iż nie można negować tego, że w wyniku takiego przydziału i po zamieszkaniu uprawnionego członka w lokalu spółdzielczym doszło do ukształtowania się między nim a spółdzielnią mieszkaniową stosunku obligacyjnego, związanego z posiadaniem określonego lokalu i odpowiadającego treściowo prawu spółdzielczemu lokatorskiemu. Zdaniem SN wbrew przyjętej stylizacji art. 7 ust. 2 ustawy z 2007 r. oraz art. 6 ust. 1 ustawy z 2009 r. jedną z przesłanek powstania roszczenia członka o zawarcie umowy o przekształcenie należy przyjąć istnienie takiego właśnie prawa obligacyjnego, wynikającego z dokonanego przydziału.
Z punktu widzenia niniejszego artykułu najważniejszą myśl zawarto w następującym zdaniu uzasadnienia uchwały SN w sprawie III CZP 104/12: „Konstrukcja ekspektatywy pozostaje aktualna także wówczas, gdy doszło między członkiem i spółdzielnią mieszkaniową do zawarcia umowy (wydania przydziału) zmierzającej do ustanowienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w sposób bezpośredni poza procedurą transformacyjną.” Jakkolwiek główny wywód SN dotyczy możliwości przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa w prawo własnościowe na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy z 2007 r. i art. 6 ust. 1 ustawy z 2009 r., to wnioskiem wypływającym z tego wywodu objęto również członków, którym przydzielono już spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu przed dniem wejścia w życie obu tych ustawy.
 
Wnioski
W naszej ocenie ustawodawca nie przeoczył w art. 3 ust. 1 u.s.m., w brzmieniu nadanym ustawą z 2017 r., osób, które posiadały ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (w rozumieniu przyjętym w uchwale SN w sprawie III CZP 104/12) w dniu wejścia w życie ustawy z 2017 r. Co więcej, osoby te nie zostały pozbawione członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej na podstawie art. 4 ustawy z 2017 r.
Znamienny jest proces, konsekwentnie realizowany przez ustawodawcę, w wyniku którego mamy dojść w Polsce do modelu spółdzielczości mieszkaniowej opartej o odrębną własność lokali. Nie uszło to uwadze Sądu Najwyższego, czemu dał wyraz w uzasadnieniu uchwały w sprawie III CZP 104/12. To zaś doprowadziło SN do wniosku, że w każdym przypadku prawo spółdzielcze do lokalu, w zamiarze ustawodawcy, ma przekształcić się w prawo własności lokalu. Tym samym, ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa stała się ekspektatywą odrębnej własności.
Przyjmując to rozumowanie należy zastosować regułę z art. 5 ust. 3 ustawy z 2009 r. (odpowiednika art. 7 ust. 4 ustawy z 2007 r.), zgodnie z którą ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu staje się ekspektatywą odrębnej własności. Jeśli więc SN wywiódł w uchwale w sprawie III CZP 104/12, że na podstawie przepisów ustawy z 2007 r. i ustawy z 2009 r. po stronie osób, którym przydzielono spółdzielcze własnościowego prawo do lokalu w budynku stojącym na gruncie niebędącym własnością spółdzielni ani niebędącym w jej użytkowaniu wieczystym, powstała ekspektatywa tego prawa do lokalu, to należy zrobić krok następny. Krokiem tym jest uznanie, w oparciu o art. 7 ust. 4 ustawy z 2007 r. i art. 5 ust. 3 ustawy z 2009 r., że ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa stała się ekspektatywą odrębnej własności. A ekspektatywa tego prawa jest wprost wymieniona w art. 3 ust. 1 pkt 4 u.s.m. jako tytuł do lokalu, z którym jest związane członkostwo w spółdzielni mieszkaniowej.
Niezależnie od powyższych konstatacji, należy wspomnieć, że w omówiony problem był przedmiotem wypowiedzi Sądu Okręgowego w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 17 października 2018 r., XXIV C 1254/17[16]. Wyrok ten zapadł w stanie faktycznym, w którym powódce przysługiwała ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, bowiem grunt, na którym jest posadowiony budynek, w którym jest usytuowany lokal powódki, nie stanowił własności spółdzielni ani nie przysługuje jej użytkowanie wieczyste, co oznacza, że powódce przysługuje ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Zdaniem Sądu Okręgowego w Warszawie mogło wydać się, że ustawodawca nie przewidział w art. 3 ust. 1 u.s.m. sytuacji prawnej osób, którym przysługiwała ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, gdyż w tym przepisie nie wymienił tego prawa. Jednakże sąd ten zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy z 2009 r. z dniem 31 lipca 2007 r. ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu stała się ekspektatywą prawa odrębnej własności lokalu. Powyższe oznacza, że powódce przysługiwała ekspektatywa prawa odrębnej własności lokalu i na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 4 u.s.m. od dnia 9 września 2017 r. jest ona członkiem pozwanej spółdzielni – niezależnie od woli pozwanej spółdzielni.
Sąd Okręgowy w Warszawie dalej skonkludował, że skoro w obowiązującym stanie prawnym nie można ustanawiać spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, zaś art. 5 ust. 3 ustawy z 2009 r. przekształcił ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w ekspektatywę prawa odrębnej własności lokalu, nie było konieczne wskazywanie w treści art. 3 u.s.m. na ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Nie jest zatem tak, że ustawodawca dokonując zmiany przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, pozbawił członkostwa osoby posiadające ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Gdyby tak było, osoby będące członkami spółdzielni, a znajdujące się w tożsamej sytuacji prawnej co powódka w przywołanej wyżej sprawie, byłyby stosownie do art. 4 ustawy z 2017 r. pozbawione statutu członka spółdzielni, wbrew zasadzie ochrony praw nabytych.
 
Grzegorz Łopata
Łukasz Jędruszuk
radcowie prawni w OIRP w Warszawie
Kancelaria Prawna ARS LEGIS
 

[1] Dz. U. z 2018 r. poz. 845, ze zm.
[2] http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/05426A8299F33655C12581390059AB0F/%24File/1624.pdf.
[3] OTK-A 2015 Nr 2, poz. 11.
[4] Uzasadnienie projektu ustawy z 2017 r., druk sejmowy nr 1624, s. 15-17.
[5] Sprawę z TK zarejestrowano pod sygnaturą K 3/19.
[6] Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich z 4 marca 2019 r., znak IV.7210.58.2017.KD.
[7] Tamże, s. 13-14.
[8] https://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/view/sprawa.xhtml?&pokaz=dokumenty&sygnatura=K%203/19.
[9] Legalis nr 546780.
[10] OSNC 2005 nr 11, poz. 183.
[11] Dz. U. Nr 240, poz. 2058.
[12] Dz. U. Nr 125, poz. 873.
[13] OSNC 2010 nr 1, poz. 17.
[14] Dz. U. Nr 223, poz. 1779.
[15] OSNC 2013 nr 10, poz. 113.
[16] Wyrok opublikowany w Portalu Orzeczeń Sądów Powszechnych. Zgodnie z odpowiedzią udzieloną na wniosek autorów o udostępnienie informacji publicznej w dniu 23 września 2019 r., znak BEZP-0153-1002/19, wyrok jest prawomocny.

Prawo i praktyka

Przygody Radcy Antoniego

Odwiedź także

Nasze inicjatywy