Dziedziczy oczywiście dziedzic. Prasłowiański „diedit” to „potomek dziadka”, a died wziął się z określenia starszego człowieka w ogóle, zanim zaczął oznaczać pokrewieństwo.
Stosunkowo często stosowany przymiotnik arbitralny
Promittere to po łacinie „przyrzekać”, więc compromittere to „przyrzekać razem, wspólnie”. Piękna sprawa.
To mięciutkie słowo jest oczywiście regularnym rzeczownikiem odczasownikowym od domniemać, ale same słowniki mówią, że ten czasownik nie jest używany, a bardzo rzadki bywa niby-zwrotny czasownik domniemać się.
Słowo mediacja bierze się od słowa medium, czyli „środek”.
Z czasem, tym podobno jedynym prawdziwym wrogiem człowieka, choć też zarazem i lekarzem, i sędzią, i nauczycielem, mamy różne porachunki.
Grzywna ma wiele wspólnego z grzywą, choć to podobieństwo formy raczej dla przeciętnego użytkownika języka polskiego nie łączy się z podobieństwem znaczeniowym.
Zastanawiająca jest czasem różnorodność znaczeń w obrębie tej samej rodziny słów.
Łacińskie słowo casus oznaczało w odniesieniu do istot żywych ‘upadek, upadnięcie’, a w odniesieniu do rzeczy: ‘uderzenie’, ‘zawalenie się’, a także ‘schyłek’.
Dla gramatyka, ale chyba i dla każdego ucznia, póki jest uczniem, orzeczenie to ‘główny element zdania’. Orzeczeniem orzeka się o innym ważnym elemencie, podmiocie, ale to właśnie orzeczenie o zdaniu stanowi: bez orzeczenia nie ma zdania, są tylko jakieś jego równoważniki, są wyrażenia.
Rozporządzenie to regularny rzeczownik od czasownika rozporządzić.
W historii znaczeń słowa artykuł mamy połączone podstawowe perspektywy naszego postrzegania świata: postrzegania bytów jako części i całości, jako umieszczonych w czasie i umieszczonych w przestrzeni.
Codex to po łacinie „kawałek drewna”: „pień”, „belka”, „kloc”, „deska”. Gdy taką cienką deseczkę pokryło się woskiem, można było na niej rylcem spisywać różne rzeczy, zazwyczaj ważne. Dawne i bardzo dawne techniki piśmiennicze były dosyć niewygodne i mozół pisania, dostępnego niewielkiej liczbie piśmiennych ludzi, sprawiał, że zapisywano rzeczy tylko naprawdę istotne.
W wielkim słowniku Doroszewskiego ławnik to „przedstawiciel społeczeństwa”, „powołany do uczestnictwa w wymiarze sprawiedliwości”.
Słowo sędzia to najczęściej występujący rzeczownik w „Panu Tadeuszu” – o jego właściwie głównym bohaterze tak się właśnie mówi, z racji funkcji, godności, urzędu.
W łacinie słowo causa odnosi się i do 'sprawy, rzeczy, przedmiotu', i do 'przyczyny'. W licznych paremiach i potocznych przysłowiach pojawia się ta causa, w polszczyźnie zresztą czasem oddawana przez słowo kauza. U nas słowo sprawa czasem też ma wymiar przyczynowy (jak w wyrażeniu za sprawą), ale rzadko – a w ogóle ma znaczenie tak dalece abstrakcyjne, że kiedy powiemy taka sprawa, to możemy mieć na myśli cokolwiek, także ogólną sytuację.
Proces
Na wyrok składa się komparycja, inaczej rubrum, oraz tenor.