opublikowano: 2015-03-13 przez:

Parlament Europejski pracuje nad dyrektywą, która zawierałaby zbiór praw dzieci podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym. Chodzi o ujednolicenie standardów i skuteczność resocjalizacji - mówiła w piątek w Warszawie europosłanka, sprawozdawca projektu Caterina Chinnici.

"Dobrze funkcjonujący wymiar sprawiedliwości dla nieletnich opiera się o resocjalizację. Dzięki takim działaniom obniża się skala recydywy i w konsekwencji także ogranicza przestępczość dorosłych" - mówiła Chinnici. Według niej, pomimo istnienia wielu dokumentów międzynarodowych nie ma definicji sprawiedliwego procesu wytoczonego dziecku, a orzecznictwo krajów członkowskich jest rozproszone i niejednorodne.

Jak mówiła, tworząc projekt dyrektywy komisja kierowała się dobrem dzieci. Podkreśliła, że postepowanie karne musi zachować swoją funkcję, czyli dąży się w nim do ustalenia faktów i poniesienia odpowiedzialności przez sprawcę czynu, ale ważne jest również, by uwzględnić w nim ochronę dziecka - strony postępowania.

Chodzi m.in. o prawo do bycia poinformowanym w taki sposób, by dziecko zrozumiało sens postępowania; prawo do nieodpłatnej pomocy adwokata i wsparcia - na każdym etapie - osoby bliskiej. Konieczne jest także przeszkolenie z postępowania wobec nieletnich wszystkich osób, które będą uczestniczyły w postępowaniu karnym, powszechne nagrywanie zeznań, prawo do ochrony życia prywatnego, ochrony tożsamości.

Według Chinnici tymczasowe osadzenie dziecka w areszcie czy więzieniu powinno zdarzać się jedynie w ostateczności, gdy nie ma możliwości zastosowania innych środków. W takim przypadku - dodała - nieletni musi być oddzielony od sprawców dorosłych, mieć zapewniony kontakt z rodziną, zagwarantowane prawo do nauki.

Europosłanka poinformowała, że projekt dyrektywy dotyczy osób małoletnich, do ukończenia 18 roku życia; postępowanie karne wobec nich powinno się rozpocząć zanim ukończą 21 lat. Dodała, że KE nie określiła dolnej granicy wieku odpowiedzialności dziecka pozostawiając to ustawodawstwu krajowemu.

Jak mówił dyrektor departamentu legislacji resortu sprawiedliwości Tomasz Ostropolski, stanowisko Polski wobec projektu jest pozytywne, bo wiele z proponowanych gwarancji w polskim prawie już funkcjonuje i się sprawdza. Przypomniał, że sprawy dotyczące dzieci są u nas prowadzone dwutorowo - na podstawie prawa karnego i ustawy o postępowaniu ws. nieletnich, która zakłada właśnie resocjalizację i działania wychowawcze wobec małoletniego sprawcy.

Dodał, że wiele państw UE ma, poza prawem karnym, odrębne tryby, w których rozpatruje przestępstw popełnianych przez dzieci i trudno będzie dostosować do nich zapisy dyrektywy.

Uczestnicy debaty w Biurze Informacyjnym Parlamentu Europejskiego w Polsce (BIPE) - m.in. przedstawiciele policji, sądów rodzinnych, organizacji pozarządowych, podkreślali, że polskie prawodawstwo odpowiednio chroni młodocianych przestępców i zapewnia im resocjalizację. Andrzej Martuszewicz z Fundacji "po DRUGIE" apelował, by przy okazji pracy nad dyrektywą nie przekreślić tego, co w polskim prawie już jest i przynosi efekty.

"Nie sądzę, żeby w jakimś kraju było ryzyko cofnięcia się. Nam chodzi o standardy, dyrektywa ma stymulować kolejne kraje do ulepszania prawa wobec nieletnich" - przekonywała Chinnici.

Z danych przekazanych przez BIPE wynika, że postępowania karne obejmują corocznie ponad milion dzieci w UE (12 proc. wszystkich osób, wobec których toczą się postępowania). Tylko w 6 państwach członkowskich istnieją instancje prokuratorskie wyspecjalizowane w postępowaniach wobec dzieci (Belgia, Republika Czeska, Włochy, Luksemburg i Słowacja), natomiast w 9 państwach nie ma wyspecjalizowanych sądów. W 12 państwach UE przewidziano specjalne obowiązkowe szkolenie dla sędziów i adwokatów mających kontakt z dziećmi. W niektórych krajach nie gwarantuje się pomocy adwokata; w innych jest ona możliwa tylko w sądzie, ale nie na posterunku policji.

W Polsce - jak poinformował podczas debaty podinsp. Dariusz Prządka z Komendy Głównej Policji - w zeszłym roku było ponad 42 tys. przestępstw popełnionych przez nieletnich; w porównaniu z poprzednim rokiem odnotowano spadek o 6,7 proc. Według niego świadczy to o skuteczności działań podejmowanych wobec tej grupy. (PAP)