Większa informatyzacja postępowań cywilnych jest głównym celem nowelizacji kodeksów cywilnych podpisanej przez prezydenta Bronisława Komorowskiego. W ustawie przewidziano m.in. możliwość wnoszenia drogą elektroniczną pism procesowych.

Prace nad nowelizacją kodeksów: cywilnego oraz postępowania cywilnego Sejm zakończył 10 lipca, gdy przyjął senackie poprawki do tej ustawy. W poniedziałek Kancelaria Prezydenta poinformowała o podpisaniu tej nowelizacji w piątek przez prezydenta.
„Zasadniczym celem ustawy jest poprawić efektywność pracy sądów, uprościć niektóre czynności procesowe i zwiększyć dostęp do sądu” – zaznaczono w komunikacie Kancelarii Prezydenta. Nowe przepisy w większości mają wejść w życie po roku od ich ogłoszenia.
W ustawie przewidziano możliwość wnoszenia pism procesowych drogą elektroniczną. W klasycznych postępowaniach cywilnych udrożniona ma natomiast zostać ścieżka doręczeń elektronicznych, również gdy chodzi o pisma od sądu dla stron. Umożliwią to portal i aplikacja o nazwie „elektroniczne biuro podawcze”.
Wszystkie sądy będą musiały umożliwić stronom wnoszenie pism procesowych drogą elektroniczną za pomocą tej aplikacji w terminie trzech lat od wejścia w życie nowych przepisów. Wcześniej będzie to możliwe, jeśli spełnione będą względy techniczne „leżące po stronie sądu”. Regulacja taka ma umożliwić sukcesywne wprowadzanie systemu.
Przewidziano także możliwość przeprowadzania posiedzenia sądowego „na odległość” – uczestnicy postępowania będą mogli brać udział w posiedzeniu, gdy przebywają w budynku innego sądu, i dokonywać tam czynności procesowych, a ich przebieg będzie transmitowany z sali sądowej sądu prowadzącego postępowanie do miejsca pobytu uczestników postępowania i odwrotnie.
Zgodnie z nowelizacją dokumentem stanie się także „nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią”, czyli też pismo w formie elektronicznej, dotąd nieuznawane za dokument w tym np. e-mail lub sms. Zwiększą się możliwości składania dowodów nie tylko w formie dokumentów zawierających tekst, ale też dokumentów elektronicznych rozumianych jako zapis obrazu lub dźwięku.
Zmiana zdejmuje także z sędziów i przekazuje w ręce referendarzy sądowych więcej uprawnień i obowiązków w postępowaniu upominawczym, rozszerza też ich kompetencje w postępowaniach egzekucyjnych.
W nowelizacji znalazły się też zapisy dotyczące komorniczych egzekucji. Podjęcie tego tematu miało związek z nagłośnionymi przypadkami nieprawidłowości w toku egzekucji komorniczych z zajętych ruchomości, w tym ciągników rolniczych czy samochodów. Sprzedaż zajętych ruchomości nie będzie mogła nastąpić „wcześniej niż po upływie dwóch tygodni od dnia uprawomocnienia się zajęcia”. Dotychczas – zgodnie z regulacją Kodeksu postępowania cywilnego – termin ten jest krótszy i sprzedaż taka nie może być dokonana „wcześniej niż siódmego dnia od daty zajęcia".
Do usprawnienia postępowań cywilnych mają także przyczynić się zmiany w zakresie niektórych czynności procesowych, w tym możliwość rozpoznania niektórych spraw na posiedzeniu niejawnym, bez wyznaczania rozprawy.
Wprowadzony został także obowiązek elektronicznego przesyłania korespondencji między komornikami sądowymi, organami podatkowymi i administracyjnymi organami egzekucyjnymi.
Na końcowym etapie prac nad ustawą przesunięto z 18 listopada 2015 r. na 1 kwietnia 2016 r. datę wejścia w życie przepisów o składaniu wniosków w postępowaniu wieczystoksięgowym za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Obecnie w resorcie sprawiedliwości trwają prace nad budową systemu teleinformatycznego, umożliwiającego składanie takich wniosków.
(PAP)