Orzeczenie z dnia 21 listopada 2017 r. Sygn. akt: D 58/17
Orzeczenie nieprawomocne

WSD orzeczeniem z dnia 5 czerwca 2018 r. sygn. WO – 48/18 uchyla zaskarżone orzeczenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania przez ten Sąd.

 

Przewodniczący:  radca prawny Robert Karpiński
Członkowie:  radca prawny Artur Załuski
radca prawny Dominik Skoczek
Protokolant:  Karolina Szymala
 

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. po rozpoznaniu na rozprawie w dniu […] w W. sprawy przeciwko radcy  prawnemu Z., […], obwinionemu o to, że: 1. udzielając pomocy prawnej na rzecz S.(1) w upadłości układowej naruszył tajemnicę zawodową poprzez sporządzanie i podpisanie opinii prawnej z dnia […] wykorzystanej w sprawie zawisłej przed Sądem Okręgowym w W., sygn. akt […] przeciwko S.(2) – P., którego reprezentował wcześniej w tej sprawie jako […], w ten sposób wykorzystując wcześniej posiadaną wiedzę na korzyść nowego klienta, tj. o czyn określony w art. 22 ust. 1a w zw. z art. 22 ust. 2c Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 233 z późń. zm.)
2. udzielając pomocy prawnej na rzecz S.(1) w upadłości układowej naruszył tajemnicę zawodową poprzez sporządzenie i podpisanie opinii prawnej z dnia […] wykorzystanej w sprawie zawisłej przed Sądem Okręgowym w W., sygn. akt […] przeciwko S.(2) – P., którego reprezentował wcześniej w tej sprawie jako […], w ten sposób wykorzystując wcześniej posiadaną wiedzę na korzyść nowego klienta, tj. o czyn określony w art. 26 ust. 1 w zw. z art. 27 pkt 1 i art. 29 ust 1 pkt 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 roku w zw. z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 233 z późn.zm.)
 

 

 
W dniu […] wpłynął do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w W., wniosek o ukaranie r.pr. Z. (dalej: „Obwiniony”) wpisanego na listę radców prawnych pod numerem […]. Rzecznik Dyscyplinarny tutejszej Izby zarzucił Obwinionemu, że:

Obwiniony nie wniósł odpowiedzi na wniosek o ukaranie.
Na podstawie całokształtu materiału dowodowego, ujawnionego w toku rozprawy głównej, Sąd ustalił następujący stan faktyczny.
Obwiniony był zatrudniony jako […] w okresie od dnia […] do […]. (k. […]).
W dniu […] została sporządzona odpowiedź pozwanego S.(2) na pozew w sprawie z powództwa H.. przeciwko S.(2) – P. oraz […] Z. (sygn. akt […]). Jednym z pełnomocników, którzy podpisali odpowiedź na pozew był Obwiniony (k. […]-[…]).
W dniu […] Obwiniony stawił się przed Sądem Okręgowym w W. na rozprawie wyznaczonej w sprawie z powództwa H. przeciwko S.(2) – P. oraz […] Z., prowadzonej za sygn. akt […] (k. […]).
Wyrokiem z dnia […], Sąd Okręgowy w W. oddalił powództwo H. przeciwko S.(2) – P. oraz […] Z. w sprawie prowadzonej za sygn. akt […] (k.[…]).
Następnie, Sąd Apelacyjny w W. wyrokiem z dnia […] (sygn. akt […]) oddalił apelację H. od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia […] (sygn. akt […]) (k. […]).
W dniu […], Sąd Najwyższy, na skutek skargi kasacyjnej powoda (H.) uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w W. z dnia […] (sygn. akt […]) i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w W. do ponownego rozpoznania (wyrok Sądu Najwyższego z […], sygn. akt […]) (k. […]).
Wyrokiem z dnia […], Sąd Apelacyjny w W. uchylił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w W. z dnia […] (sygn. akt […]) w punktach pierwszym i czwartym i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w W. (k. […]).
W dniu […] pełnomocnik procesowy powoda (H.) sporządził pismo procesowe w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w W. za sygn. akt […] przeciwko S.(2) – P. oraz T. w K. (k. […]). Do powyższego pisma została załączona opinia dotycząca weryfikacji rozliczeń opłat za energię elektryczną oraz opłat za przesył energii elektrycznej pomiędzy […] Z. i H. w okresie od […]. do […] sporządzona w dniu […] na zlecenie H. przez Obwinionego oraz G. (k. […]-[…]).
W dniu […], Obwiniony oraz G. sporządzili opinię dotyczącą stanowiska Pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez P.(1) zastępowanego przez P.(2) zawartego w piśmie z dnia […] dotyczącego sprawy o sygn. akt […]z powództwa H. w upadłości układowej w Ł. przeciwko S.(2) – P.(1) w W. oraz T. o zapłatę (k. […]-[…]).
W dniu […] Obwiniony wraz z G. sporządzili dokument pt.: Uwagi do stanowiska zawartego w piśmie procesowym Pełnomocnika Pozwanej T. z dnia […]. Dokument ten został sporządzony dla H. w upadłości układowej (k. […]-[…]).
W dniu […], pełnomocnik procesowy powoda: H. sporządził kolejne pismo procesowe w sprawie wskazanej w akapicie poprzedzającym (k. […]). Do pisma, jak wskazano w jego treści, załączone zostały dwie opinie prywatne sporządzone przez Obwinionego oraz G. w celu uzasadnienia i uszczegółowienia stanowiska powoda w zakresie zarzutów pozwanych do opinii biegłej. Ze spisu załączników do powyższego pisma wynika, że załączone opinie zostały sporządzone w dniu  […] oraz w dniu […].
W piśmie z dnia […], H. złożyła oświadczenie w związku z powzięciem informacji o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego przeciwko Obwinionemu dotyczącego udzielenia wsparcia w postaci opracowania opinii eksperckiej z dnia […] oraz opinii uzupełniających z dnia […] i […].
W oświadczeniu tym, wskazana spółka uznała, że została poinformowana o tym, iż Obwiniony przed podjęciem powyższego zlecenia poinformował o wcześniejszym zatrudnieniu w P.(2), w ramach której był jednym z pełnomocników P.(3) w sprawie, w której drugą stroną sporu była H. W ocenie spółki, nie zachodził w tym przypadku konflikt interesów, powołane wyżej sprawy nie były tożsame lub powiązane (k. –[…]).
Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy na kartach wymienionych szczegółowo powyżej. Sąd dał wiarę wszystkim tym dokumentom, ponieważ nie znalazł podstaw by kwestionować ich wiarygodność. Strony  nie podważały wiarygodności dokumentów.
Pozostałe dowody z dokumentu dopuszczone w sprawie potwierdzają powyższe okoliczności bądź pozbawione są znaczenia dla sprawy.
Sąd dał wiarę wyjaśnieniom Obwinionego w zakresie, w jakim wyjaśnienia te były zgodne ze zgromadzonymi w sprawie dokumentami.
Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom Obwinionego w zakresie interpretacji zdarzeń istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Powyższe stanowiło przedmiot oceny Sądu.
 
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Na gruncie zgromadzonego materiału dowodowego, Sąd doszedł do przekonania, że w ustalonym stanie faktycznym Obwiniony dopuścił się czynów sprzecznych z zasadami wykonywania zawodu radcy prawnego. Po zmodyfikowaniu opisu czynów zarzuconych wnioskiem o ukaranie, Sąd uznał Obwinionego winnym tego, że:

U podstaw powyższego rozstrzygnięcia Sądu legły następujące ustalenia.
Obwiniony, co wynika z niekwestionowanego materiału dowodowego, pozostawał
w stosunku zatrudnienia na stanowisku […] w okresie od dnia […] do […]. W powyższym okresie, Obwiniony był pełnomocnikiem procesowym S.(2) – P.(1) w sprawie cywilnej, rozpoznawanej przez Sąd Okręgowy w W. za sygn. akt […]. Stroną powodową w powołanej wyżej sprawie była H., natomiast stroną pozwaną był wspomniany S.(2) oraz […] Z. (obecnie T. – zgodnie z wyjaśnieniami Obwinionego w toku rozprawy głównej). W związku z prowadzeniem powyższej sprawy, Obwiniony dokonał co najmniej następujących czynności: uczestniczył w sporządzeniu i wniesieniu odpowiedzi na pozew oraz stawił się na rozprawie.
Następnie, po rozpoczęciu wykonywania zawodu radcy prawnego, Obwiniony sporządził trzy opracowania na zlecenie H., tj. opinię z dnia […], opinię z dnia […] oraz uwagi z dnia […]. Powyższe opracowania zostały wykorzystane przez stronę powodową, tj. H., w postępowaniu prowadzonym przez Sąd Okręgowy w W. za sygn. akt […]. Stronami tego postępowania były: H. jako powód oraz S.(2)– P.(1) i T. w K. jako pozwani.
Istotne znaczenie dla sprawy miało rozstrzygnięcie, jaka jest relacja pomiędzy wyżej powoływanymi postępowaniami prowadzonymi przez Sąd Okręgowy w W.,
tj. postępowaniem prowadzonym za sygn. akt […] oraz […]. W ocenie Sądu, zgromadzony materiał dowodowy nakazywał przyjąć, że postępowanie prowadzone za sygn. akt […] stanowi kontynuację postępowania prowadzonego uprzednio za sygn. akt […]. Na powyższe wskazuje:

Na marginesie wskazać należy, że powyższe ustalenie jest zgodne ze stanowiskiem Pokrzywdzonego przedstawionym w ramach głosu udzielonego po zamknięciu przewodu sądowego.
Doniosłym dla sprawy było, że Obwiniony jako […] wykonując swoje obowiązku służbowe w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w W. za sygn. akt […] wykonywał czynności (sporządzenie odpowiedzi na pozew, stawiennictwo na rozprawie), które a natura rei odpowiadały czynnościom wykonywanym przez radcę prawnego w ramach pomocy prawnej świadczonej w formie zastępstwa procesowego.
W świetle powyższego, rozważenia wymagał charakter udziału Obwinionego
w postępowaniu prowadzonym za sygn. akt […], który to udział miał miejsce przez sporządzenie wyżej wymienionych opinii oraz uwag do stanowiska zawartego
w piśmie procesowym.
W ocenie Sądu stworzenie rzeczonych opinii stanowiło de facto udzielenie pomocy prawnej zlecającemu sporządzenie powyższych dokumentów, tj. H., pozostającej stroną sporu m.in. ze S.(2).
Powyższe wynika przede wszystkim z treści powoływanych dokumentów, w których znajduje się wiele odniesień do dokumentów o charakterze formalnym, normatywnym,
tj. przepisów prawa, decyzji administracyjnych oraz umów. Ponadto, wyraźnego podkreślenia wymaga fakt, iż Opinia dotycząca stanowiska Pozwanego S.(2) reprezentowanego przez P.(1) zastępowanego przez P.(2) zawartego w piśmie z dnia […] dotyczącego sprawy o sygn. akt […] z powództwa H. w upadłości układowej w Ł. przeciwko S.(2) – P.(1) w W. oraz T. o zapłatę oraz Uwagi do stanowiska zawartego w piśmie procesowym Pełnomocnika Pozwanej T. z dnia […], odnoszą się wprost do kwestii procesowych stanowiąc polemikę ze stanowiskiem strony przeciwnej oraz ze stanowiskiem biegłego sądowego.
Ponadto, na pierwszej stronie każdego z dokumentów sporządzonych przy udziale Obwinionego znajduje się wskazanie nazwy kancelarii Obwinionego oraz jej dane kontaktowe. Wreszcie, przedmiotowe dokumenty zostały opatrzone podpisem Obwinionego
z użyciem pieczęci wskazującej na wykonywanie przez niego zawodu radcy prawnego.
W ocenie Sądu, nie mógł znaleźć uznania argument obrony odwołujący się do wiodącej roli G. w sporządzeniu dokumentów. Prosty sposób złożenia podpisu przez Obwinionego pod treścią dokumentów nakazuje uznać, że Obwiniony jest współautorem całości dokumentów i za tę całość dokumentów bierze odpowiedzialność.
Sama kwestia współpracy Obwinionego przy sporządzaniu dokumentów z inną osobą pozbawiona jest doniosłości w sprawie.
Przechodząc do oceny postępowania Obwinionego w ramach ustalonego stanu faktycznego i treści zarzutów, Sąd doszedł do następujących wniosków. 
Sąd zważył na okoliczność, że Obwiniony jako pełnomocnik pozwanego in solidum S.(2) zajął stanowisko, w odpowiedzi na pozew, w zakresie, w jakim powództwo H. było oparte wobec S.(2). Natomiast, przedmiot opinii i uwag sporządzonych na zlecenie H. dotyczył kwestii rozliczeń za dostarczaną energię elektryczną.
W powyższym świetle dostrzec należało, zgodnie ze stanowiskiem Obwinionego, że reprezentował on w […] jeden z podmiotów występujących po stronie pozwanej. Następnie, w […] udzielił pomocy jedynemu podmiotowi budującemu stronę powodową.
W takim układzie procesowym, zmiana podmiotu wspieranego przez Obwinionego sprowadzała się, z punktu widzenia S.(2), do sytuacji w której jego własny pełnomocnik stał się radcą prawnym wspierającym stronę przeciwną, tj. powodową.
Taka sytuacja nakierowuje na regulacje Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (dalej: „Kodeks”) w zakresie zajęć niedopuszczalnych dla radców prawnych oraz obowiązku unikania konfliktu interesów.
Zgodnie z art. 25 ust. 1 Kodeksu, radca prawny nie może zajmować się sprawami ani w jakikolwiek sposób uczestniczyć w czynnościach, które ograniczałyby jego niezależność, uwłaczały godności zawodu, podważały do niego zaufanie albo groziły naruszeniem tajemnicy zawodowej.
Stosownie do art. 26 ust. 1 Kodeksu, radca prawny nie może świadczyć pomocy prawnej, jeżeli wykonywanie czynności zawodowych naruszałoby tajemnicę zawodową lub stwarzało znaczne zagrożenie jej naruszenia, ograniczenia jego niezależności, albo gdy posiadana przez niego wiedza o sprawach innego klienta lub osób, na rzecz których uprzednio wykonywał czynności zawodowe, dawałaby klientowi nieuzasadnioną przewagę.
W myśl art. 28 ust. 3 Kodeksu, radca prawny nie może być obrońcą lub pełnomocnikiem klienta, którego interesy są sprzeczne z interesami osób, na rzecz których radca prawny uprzednio wykonywał czynności zawodowe w tej samej sprawie lub w sprawie z nią związanej.
Oceniając ustalone w sprawie postępowanie Obwinionego w świetle przytoczonych wyżej reguł wykonywania zawodu należało dojść do przekonania, że postępowanie to pozostawało w sprzeczności z powołanymi regułami.
Przede wszystkim bowiem sytuacja, w której Obwiniony wspierał przeciwnika procesowego swojego poprzedniego klienta groziła naruszeniem tajemnicy zawodowej. Obwiniony był zaangażowany w proces, w sposób pośredni. Jednakże, mimo pośredniego udziału w postępowaniu, Obwiniony zajmował stanowisko odnoszące się zarówno do przedmiotu sporu (Opinia dotycząca weryfikacji rozliczeń … na k. […]-[…]), jak i wprost do stanowiska procesowego strony przeciwnej, tj. S.(2) reprezentowanego przez P.(1) zastępowanego przez P.(2) (vide: Opinia dotycząca stanowiska Pozwanego S.(2) … na k. […]-[…]). W takiej sytuacji istniało realne zagrożenie, że Obwiniony naruszy zobowiązanie do zachowania tajemnicy zawodowej w celu udzielenia skutecznej pomocy pranej obecnemu klientowi, tj. H.
W ścisłym związku z powyższym pozostaje fakt, że posiadana przez Obwinionego wiedza o sprawach S.(2) związanych z przedmiotowym postępowaniem sądowym, którą to wiedzę Obwiniony niewątpliwie posiadł wykonując uprzednio czynności w ramach zastępstwa procesowego, dawała klientowi – H. nieuzasadnioną przewagę.
Wreszcie, zważyć należało, że Obwiniony sporządzając Opinię dotyczącą stanowiska Pozwanego S.(2) … (k. […]-[…]) wykonał czynność typową dla czynności, jaką podjąć powinien pełnomocnik procesowy H. Obwiniony zatem, nie występując w sprawie cywilnej jako pełnomocnik H. opracował stanowisko powoda, które zostało przedstawione procesowo przez ustanowionego w sprawie pełnomocnika. W tej formie, Obwiniony prowadził polemikę ze stanowiskiem procesowym pozwanego Skarbu Państwa. Konsekwentnie, Obwiniony wykonywał zadania pełnomocnika klienta (H.), którego interesy były w oczywisty sposób sprzeczne z interesami S.(2), na rzecz którego Obwiniony wykonywał wcześniej czynności zastępstwa procesowego w tej samej sprawie.
W tym miejscu wskazać należy, że powoływana wyżej Opinia dotycząca stanowiska Pozwanego S.(2) … (k. […]-[…]) stanowiła bezpośrednią polemikę ze stanowiskiem pełnomocnika S.(2) reprezentowanego przez to samo stacio fisci oraz zastępowanego procesowo przez ten sam podmiot, w ramach którego Obwiniony pełnił rolę pełnomocnika procesowego.
Reasumując powyższe rozważania wskazać także należało, że łączna ocena wszystkich trzech dokumentów sporządzonych przez Obwinionego na rzecz H., w tym dwóch opinii ujętych w opisach czynów, świadczy o kompleksowym, merytorycznym wsparciu prawnym, udzielonym na rzecz powołanego klienta. 
Niemniej jednak, zważyć należało, że w okresie zatrudnienia w P.(3), Obwiniony nie wykonywał zawodu radcy prawnego, ponieważ w okresie tym prawo do wykonywania zawodu podlegało zawieszeniu z mocy art. 28 ust. 1 pkt 3) ustawy o radcach prawnych. W związku z tym, czynności zastępstwa procesowego wykonane na rzecz S.(2) nie stanowiły czynności zawodowych radcy prawnego, mimo zachodzących i daleko idących podobieństw. Konsekwentnie stwierdzić należało, że S.(2) nie był klientem Obwinionego jako radcy prawnego, a wiedza powzięta w toku prowadzenia sprawy dla S.(2) nie była objęta tajemnicą zawodową radcy prawnego.
Powyższe nie mogło stanowić podstawy do uwolnienia Obwinionego od stawianych mu zarzutów. W ocenie Sądu, aktywność radcy prawnego polegająca na świadczeniu szeroko pojętych usług prawnych w okresie poprzedzającym rozpoczęcie świadczenia pomocy prawnej w ramach wykonywania zwodu radcy prawnego nie może być zupełnie obojętna dla oceny prawidłowości wykonywania zawodu przez radcę prawnego. W przypadku, w którym świadczenie pomocy prawnej na rzecz klienta przez radcę prawnego stanowiłoby czyn sprzeczny z zasadami wykonywania zawodu przy założeniu, że wcześniejsza działalność radcy stanowiła również wykonywanie zawodu, radca prawny powinien odpowiednio dostosować się do obowiązujących go zasad w celu ochrony godności zawodu. Przeciwne podejście oznaczałoby przyzwolenie na sytuacje, w których po uzyskaniu prawa do wykonywania zawodu, radca prawny mógłby swobodnie poszukiwać klientów i podejmować świadczenie pomocy prawnej mimo naruszania wartości, które legły u podstaw zasad deontologii zawodowej.
Powyższe staje się szczególnie wyraźne w przypadku uprzedniego wykonywania zawodu pokrewnego do zawodu radcy prawnego, takiego jak zawód adwokata, czy też świadczenia pracy jako […].
Mając na uwadze przedstawione wyżej wywody, Sąd ocenił, że postępowanie Obwinionego, godząc w godność zawodu, stanowiło przewinienia dyscyplinarne.
Orzekając, Sąd ustalił kwalifikację czynu odnosząc się do art. 6 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 r. oraz do art. 11 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, którego tekst jednolity stanowi załącznik do uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. mając na uwadze ustalony czas popełnienia przewinienia dyscyplinarnego.
Sąd, bacząc na zasady wymiaru kary, wymierzył Obwinionemu karę upomnienia za każde z popełnionych przewinień.
Kara upomnienia jest karą najmniej dotkliwą spośród katalogu kar przewidzianych ustawą o radcach prawnych. Za przyjęciem najniższego wymiaru kary przemawiał przede wszystkim fakt, że zaangażowanie Obwinionego w sprawę sądową po stronie S.(2) nie obejmowało całego przedmiotu sprawy. Ponadto, Sąd zważył także na fakt, że Obwiniony wykonuje działalność zawodową w obszarze rynku regulowanego, który cechuje stosunkowo ograniczona liczba klientów oraz szybki przepływ informacji dotyczących osób aktywnych na rynku, chociażby w zakresie pomocy prawnej. Współpraca z podmiotami operującymi na tego typu rynku stawia przed podwyższonymi wymaganiami w zakresie własnej reputacji. 
Z powyższego względu, sam fakt ukarania Obwinionego najlżejszą spośród możliwych kar stanowi istotną dolegliwość.
Z tych wszystkich względów, bacząc w sposób szczególny na dyrektywę wychowawczą i prewencyjną wymiaru kary, której realizację powinien zapewnić już sam fakt ukarania, Sąd wymierzył Obwinionemu karę upomnienia za każde z popełnionych przewinień.
Kara łączna została orzeczona na podstawie art. 65¹ ustawy o radcach prawnych.
Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 70⁶ ustawy o radcach prawnych oraz § 1 ust. 1 pkt 1) uchwały nr 86/IX/2015 Krajowej Rady Radców prawnych z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, biorąc pod uwagę zakres czynności podjętych w postępowaniu. Sprawa została w całości rozpoznana na jednym terminie. Postępowanie dowodowe nie obejmowało zeznań świadków.
(AD)